نشانه های نفخ شکم در زنان بررسی 15 علت شایع و راه‌های ساده‌ی درمان

نفخ شکم، مشکلی شایع گوارشی است که می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد. این عارضه در زنان به دلایل مختلفی از جمله تغییرات هورمونی، رژیم غذایی و مشکلات گوارشی، شایع‌تر است.

که به آن اتساع شکم یا تیمپانیت نیز می‌گویند، وضعیتی است که در آن شکم به دلیل تجمع گاز در روده‌ها متورم و باد کرده می‌شود. این گاز می‌تواند باعث احساس پری، فشار، درد و آروغ زدن شود.

نفخ شکم یک مشکل شایع گوارشی است که می‌تواند افراد را در هر سنی تحت تأثیر قرار دهد. این عارضه در زنان به دلایل مختلفی از جمله تغییرات هورمونی، رژیم غذایی و مشکلات گوارشی، شایع‌تر است.

بررسی 15 علت شایع نفخ شکم در زنان و راه‌های ساده‌ی درمان آنها

با آگاهی از این علل و راه‌حل‌ها، می‌توانید به طور موثر با نفخ شکم مقابله کرده و از سلامتی گوارشی خود محافظت کنید.

باد بیش از حد شکم در زنان ممکن است به چند دلیل اتفاق بیفتد:

1. سندرم پیش از قاعدگی (PMS): تغییرات هورمونی مانند افزایش استروژن و پروژسترون در دوره پیش از قاعدگی، باعث احتباس آب و ایجاد نفخ و باد شکم در زنان می‌شود.
2. دوره قاعدگی: در طول پریود، افزایش سطح پروژسترون می‌تواند روی عملکرد دستگاه گوارش تأثیر بگذارد. همچنین، پروستاگلاندین‌ها می‌توانند باعث انقباض عضلات روده و ایجاد نفخ شوند.

در کل، تغییرات هورمونی که در مراحل مختلف چرخه زنانگی اتفاق می‌افتد، یکی از مهم‌ترین علل ایجاد باد شکم در زنان است. این مسئله معمولاً موقتی بوده و با گذشت زمان یا تنظیم هورمون‌ها بهبود می‌یابد.

3. اندومتریوز:

اندومتریوز یک وضعیت است که در آن بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم (اندومتریوم) در خارج از رحم رشد می‌کند. این بیماری می‌تواند باعث تغییرات هورمونی در طول سیکل قاعدگی، تجمع مایعات در ناحیه شکم و ایجاد مشکلات گوارشی مانند یبوست یا اسهال شود. به همین دلیل، اندومتریوز را می‌توان یکی از عوامل مهم باد شکم زیاد در زنان دانست.

4- رشد رحم

در طول بارداری، رحم به تدریج بزرگ‌تر می‌شود تا بتواند جنین را در خود جای دهد. این رشد رحم می‌تواند به دستگاه گوارش فشار آورده و باعث کندی حرکت روده‌ها شود. نتیجه این امر، احساس نفخ و باد کردن شکم در زنان است. همچنین، تغییرات هورمونی در طول بارداری می‌توانند بر عملکرد دستگاه گوارش تأثیر بگذارند و منجر به نفخ و باد شکم زنان شوند.

۵. فیبروم رحمی
فیبروم‌ها، تومورهای غیرسرطانی هستند که در دیواره رحم رشد می‌کنند. این تومورها می‌توانند به اندام‌های اطراف مانند روده‌ها فشار وارد کنند و باعث نفخ و احساس پری شکم در زنان شوند.

۶. غذاهای نفاخ
مشکلات در عملکرد روده نیز می‌تواند علت دیگری برای نفخ شکم در زنان باشد. برخی مواد غذایی مانند حبوبات، کلم بروکلی، پیاز و قندهای سخت هضم در روده بزرگ توسط باکتری‌ها تخمیر می‌شوند و باعث تولید گاز می‌شوند. زنان ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی و سیکل قاعدگی، نسبت به این مواد غذایی حساس‌تر باشند.

طب سنتی ایران، علل باد شکم زیاد در زنان را در طبع سرد و مرطوب آنها می‌داند. به عقیده اطبای طب سنتی، بسیاری از زنان دارای طبع سرد و مرطوب هستند و این موضوع می‌تواند باعث کاهش فعالیت طبیعی روده، تجمع گاز و ایجاد نفخ شود.

اگر نگران تاثیر نفخ و تجمع گاز در روده‌ها هستید، می‌توانید مقاله “گاز روده و سرطان” در درمانکده را مطالعه کنید تا به اطلاعات مفیدی دسترسی پیدا کنید.

7- بلعیدن هوا

نیز می‌تواند یکی دیگر از علل ایجاد باد شکم باشد. هنگام غذا خوردن، همه ما مقداری هوا را می‌بلعیم که امری طبیعی است. اما اگر این بلعیدن هوا به طور مداوم تکرار شود، باعث ایجاد باد شکم خواهد شد.

عوامل دیگری که می‌توانند منجر به بلعیدن بیش از حد هوا شوند عبارتند از: جویدن آدامس، سرعت بالا در غذا خوردن، مصرف مداوم نوشیدنی‌های گازدار و قرار دادن اشیاء مختلف در دهان و مکیدن آنها.

بلعیدن هوا معمولاً مشکلات زیادی در افراد ایجاد نمی‌کند و نفخ ناشی از آن به سرعت بهبود می‌یابد. اما زنان ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی در سیکل قاعدگی، این مشکل را به صورت نفخ شکم زیاد تجربه کنند.

8- بعضی از زنان پس از زایمان،

احساس نفخ و باد شکم زیادی را تجربه می‌کنند. این مشکل می‌تواند ناشی از تأثیرات زایمان طبیعی یا سزارین باشد:

• زایمان طبیعی: در طی زایمان طبیعی، فشار زیادی به عضلات لگن و روده‌ها وارد می‌شود که می‌تواند باعث تغییر در عملکرد دستگاه گوارش و افزایش تولید گاز شود. همچنین، ممکن است عضلات کف لگن دچار ضعف شوند که این می‌تواند باعث عدم کنترل گاز و افزایش باد شکم زنان شود.
• زایمان سزارین: سزارین یک جراحی بزرگ شکمی است که به طور موقت باعث کاهش حرکات روده، تجمع گاز و افزایش باد شکم زنان می‌شود. داروهای بیهوشی یا بی‌حسی نیز می‌توانند باعث افزایش باد شکم زنان شوند. برای اطلاع از نحوه درمان نفخ بعد از سزارین، می‌توانید مقاله مربوطه را در درمانکده مطالعه کنید.

9- لاکتوز

آنزیمی است که برای هضم لاکتوز (قند موجود در شیر) استفاده می‌شود. کمبود این آنزیم می‌تواند باعث عدم تحمل لاکتوز و تخمیر آن توسط باکتری‌ها در روده بزرگ شود. برخی زنان در سیکل قاعدگی به دلیل برهم خوردن تنظیمات هورمونی، مشکل عدم تحمل لاکتوز را با علائم آزاردهنده بیشتری همچون تولید گاز و نفخ شدید تجربه می‌کنند.

10- مواد غذایی پرفیبر قبل از رسیدن به روده بزرگ

به طور کامل در روده کوچک هضم نمی‌شوند. این امر می‌تواند منجر به تولید گاز بیشتر در روده بزرگ شود. از همین‌رو زنانی که به دلیل کاهش وزن و سیر ماندن برای طولانی‌مدت، دائما غذاهای پرفیبر مصرف می‌کنند، ممکن است دچار نفخ و باد شکم شوند.

11- یبوست

می‌تواند منجر به تجمع مدفوع و گاز در روده‌ها شود. زنان معمولا در دوران قاعدگی یا بارداری به دلیل تغییرات هورمونی بیشتر دچار یبوست می‌شوند.

12- سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)

یک بیماری شایع در زنان است که می‌تواند باعث نفخ، درد شکم و تغییر در عادات دفع شود. برخی مشاهدات نشان می‌دهند که ارتباط نزدیکی بین تغییرات هورمونی و شدت گرفتن علائم IBS در زنان وجود دارد.

14- عدم تعادل باکتری‌های روده

می‌تواند منجر به تولید گاز بیش از حد شود. زنان به دلیل استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، تغییرات هورمونی و رژیم غذایی خاص ممکن است بیشتر در معرض این مشکل قرار بگیرند.

15- استرس و اضطراب

نیز می‌توانند بر عملکرد گوارشی بدن تأثیر بگذارند و باعث نفخ و باد شکم زیاد در زنان شوند. زنانی که به دلیل تغییرات هورمونی یا دلایل دیگر بیشتر در معرض استرس قرار می‌گیرند، این مشکلات را بیشتر تجربه می‌کنند.

برخی قرص‌های ضد بارداری ممکن است به دلیل تأثیرات هورمونی فراوان باعث تغییر در حرکت روده‌ها و تولید گاز بیشتر شوند.

زنان ممکن است در طی شب باد شکم بیشتری نسبت به روز داشته باشند.

این پدیده می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد:

• تغییرات هورمونی در طول سیکل قاعدگی: نوسانات هورمونی در طول ماه می‌تواند باعث تجمع گاز و باد شکم در زنان شود.
• دوران یائسگی: در این دوران نیز تغییرات هورمونی می‌تواند موجب افزایش باد شکم در شب شود.
• مصرف وعده‌های غذایی سنگین در شب: غذاهای سنگین و پرحجم شام می‌توانند سبب تجمع گاز در دستگاه گوارش و باد شکم شوند.
• مصرف غذاهای نفاخ مانند حبوبات، کلم، بروکلی : این دسته از غذاها در طول هضم باعث تولید گاز بیشتر می‌شوند.
• دراز کشیدن بلافاصله پس از غذا: این کار مانع خروج گازها از بدن می‌شود و باد شکم را تشدید می‌کند.
• فعالیت فیزیکی کم در طول روز: کمبود فعالیت بدنی می‌تواند به تجمع گاز و باد شکم منجر شود.
• استفاده از قرص‌های ضد بارداری و هورمون‌درمانی: این داروها تأثیر مستقیمی بر تعادل هورمونی بدن دارند و ممکن است باد شکم را افزایش دهند.
• استرس و اضطراب روزانه: شرایط روحی-روانی نامناسب می‌تواند بر عملکرد دستگاه گوارش تأثیر گذاشته و منجر به تشدید باد شکم شود.

درمان خانگی نفخ شکم:

• وعده‌های غذایی کوچک‌تر و آهسته غذا خوردن: این امر به بهبود هضم و کاهش ورود هوا به دستگاه گوارش کمک می‌کند.
• پرهیز از جویدن آدامس و نوشیدن نوشیدنی‌های گازدار: این رفتارها باعث ورود هوا به دستگاه گوارش می‌شوند و نفخ را تشدید می‌کنند.
• ترک سیگار: سیگار کشیدن موجب ورود هوای بیشتر به دستگاه گوارش و تحریک آن می‌شود.
• انتخاب محصولات لبنی با لاکتوز کم: حذف غذاهای پرلاکتوز به کاهش نفخ کمک می‌کند.
• مصرف حبوبات تخمیر شده: حبوبات با فیبر محلول کمتر و محتوای غذایی بالاتر، نفخ را کاهش می‌دهند.
• انجام ورزش: ورزش عملکرد دستگاه گوارش را بهبود می‌بخشد.
• مصرف پروبیوتیک‌ها: پروبیوتیک‌ها برای درمان نفخ بعد از جراحی مفید هستند.

اگرچه علت باد شکم در زنان و نوزادان ممکن است تا حدودی متفاوت باشد، اما هر دو گروه ممکن است این مشکل را تجربه کنند.

در مورد نوزادان، برخی از دلایل اصلی نفخ و باد شکم عبارتند از:

• بلعیدن هوا هنگام شیر خوردن یا مکیدن پستانک
• سیستم گوارشی نابالغ
• حساسیت به لاکتوز
• تغییرات در رژیم غذایی نوزاد، مانند شروع مواد غذایی جامد

در مقایسه با زنان، نوزادان ممکن است به دلایل متفاوتی دچار نفخ شوند. اگر نوزاد شما هم با این مشکل روبرو است، می‌توانید با مطالعه مقاله “برای نفخ نوزاد چی خوبه” در درمانکده، اطلاعات مفیدی در مورد درمان خانگی این مشکل کسب کنید.

برای درمان نفخ شکم و گاز معده، می‌توان از چندین نوع دمنوش گیاهی استفاده کرد که به طور سنتی برای این منظور مفید شناخته شده‌اند:

• چای نعنا: نعنا دارای خواص ضد اسپاسم و ضد نفخ است و به تسکین گاز معده و روده کمک می‌کند.
• چای بادرنجبویه: این گیاه با خاصیت آرام‌بخشی و ضد نفخ خود، می‌تواند به کاهش نفخ شکم کمک کند.
• دمنوش برگ بو: برگ بو حاوی ترکیبات ضد اسپاسم است که به تخلیه گاز از روده کمک می‌کند.
• چای رازیانه: رازیانه به عنوان یک ضد نفخ طبیعی شناخته شده و می‌تواند به تسکین گاز روده کمک کند.
• چای بابونه: بابونه به علت داشتن خواص ضد التهابی و آرام‌بخشی، می‌تواند در کاهش نفخ معده مؤثر باشد.
• دمنوش مریم گلی: این گیاه به دلیل داشتن اثرات ضد اسپاسم و ضد نفخ، برای درمان گاز معده و روده مفید است.

این دمنوش‌های گیاهی می‌توانند به عنوان درمان خانگی مؤثر برای رفع نفخ شکم و کنترل گاز معده مورد استفاده قرار گیرند.

عدم دفع گاز روده یا نفخ معده و روده می‌تواند باعث ایجاد برخی عوارض ناخوشایند شود:

• گرفتگی و درد عضلات ناشی از تجمع گاز در روده.
• آروغ زدن مکرر به دلیل انباشت گاز در معده.
• اسهال ناشی از تحریک و تسریع حرکات روده در اثر تجمع گاز.
• یبوست به خاطر کندی حرکات روده در اثر نفخ شکم.

اگرچه این عوارض ممکن است ایجاد ناراحتی کند، اما معمولاً پس از چند ساعت باد معده یا روده به طور خودکار از بین می‌رود. دلیل خارج نشدن گاز روده می‌تواند مصرف غذاهای پرنفخ، عدم فعالیت بدنی کافی و اختلالات گوارشی باشد. با رعایت برخی نکات مانند داشتن رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم، می‌توان تا حد زیادی از بروز این مشکلات پیشگیری کرد.

برای جلوگیری از نفخ شکم، راه‌های مختلفی وجود دارد که با ایجاد تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی می‌توان آنها را به کار گرفت:

• اجتناب از خوردن غذاهایی که باعث نفخ می‌شوند، مثل حبوبات، سبزیجات دارای فیبر زیاد و نوشیدنی‌های گازدار.
• خوردن وعده‌های غذایی کوچکتر در تعداد وعده بیشتر به جای وعده‌های غذایی بزرگ.
• آهسته غذا خوردن و آشامیدن برای کاهش بلع هوا.
• انجام ورزش منظم که به بهبود عملکرد گوارشی کمک می‌کند.
• نوشیدن چای نعناع که دارای خواص ضد نفخ است.

سوالات متداول

1- نفخ شکم از عوارض کدام داروها است؟

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن: این داروها می‌توانند باعث تولید گاز در دستگاه گوارش و ایجاد نفخ شوند.

• برخی ملین‌ها: مصرف این داروها برای درمان یبوست ممکن است منجر به تولید گاز بیشتر و نفخ شکم گردد.
• داروهای ضدقارچ: این داروها نیز می‌توانند عارضه نفخ شکم را به دنبال داشته باشند.
• استاتین‌ها: این دسته از داروها که برای کاهش کلسترول تجویز می‌شوند، گاهی باعث ایجاد نفخ شکم می‌شوند.

2- آیا نفخ شکم نگران کننده است؟

در بیشتر موارد، نفخ شکم مشکل چندان جدی نیست و با تغییراتی در سبک زندگی می‌توان آن را کاهش داد. به‌عنوان مثال، رعایت رژیم غذایی مناسب و آهسته غذا خوردن می‌تواند به کاهش نفخ کمک کند.

اما در برخی موارد، نفخ شکم ممکن است نشان‌دهنده مشکلات جدی‌تری باشد. اگر با وجود تغییر رژیم غذایی و اتخاذ عادات صحیح غذاخوردن، همچنان دچار نفخ شکم هستید و علاوه بر آن علائم دیگری مانند درد شکم، حالت تهوع، اسهال خونی یا کاهش اشتها را تجربه می‌کنید، این موضوع ممکن است نشان‌دهنده وجود یک بیماری زمینه‌ای باشد. در چنین مواردی، حتماً باید برای تشخیص و درمان علت، به پزشک مراجعه کنید.