“قهوه‌ای شدن زبان: زبان اغلب به عنوان آینه بدن ما شناخته می‌شود. هر گونه اختلال در بدن بر روی سطح زبان منعکس می‌شود. معاینه خارجی زبان می‌تواند به شما اطلاع دهد که آیا مواد مغذی کافی دریافت می‌کنید و آیا بیماری دستگاه گوارش دارید یا خیر. رنگ و بافت زبان می‌تواند نشانگر مشکلات مختلفی در بدن باشد، از جمله:”
“قهوه‌ای شدن زبان: زبان اغلب به عنوان آینه بدن ما شناخته می‌شود. هر گونه اختلال در بدن بر روی سطح زبان منعکس می‌شود. معاینه خارجی زبان می‌تواند به شما اطلاع دهد که آیا مواد مغذی کافی دریافت می‌کنید و آیا بیماری دستگاه گوارش دارید یا خیر. رنگ و بافت زبان شاخص‌های مهمی برای تشخیص مشکلات سلامتی هستند.”
برای بررسی وضعیت زبان، جلوی آینه بایستید، دهان خود را باز کنید و زبان خود را بیرون بیاورید. اگر رنگ آن صورتی و سطح آن خشن است، پس شما کاملاً سالم هستید. با افزایش سن، بدن انسان پیر می‌شود و در برابر بیماری‌ها، سطح ایمنی آن کاهش می‌یابد که در زبان نیز بروز تغییراتی مشاهده می‌شود. زبان شاخصی برای سلامت انسان است و با توجه به وضعیت آن، می‌توانید مشکلاتی که در بدن ما ایجاد می‌شود را شناسایی کنید.
زبان نیز مانند هر عضو دیگر انسان با لایه‌ای از اپیتلیوم پوشیده شده است که بسته به محل قرارگیری آن، ساختار متفاوتی دارد. قسمت پایینی زبان صاف است، اما سمت بالایی آن خشن است و پاپیلاهای کوچکی دارد که به لطف آن‌ها فرد طعم‌های مختلف را تشخیص می‌دهد.
یک زبان سالم معمولاً صورتی و سطح پاپیلاهای آن دارای رنگ مایل به خاکستری یا سفید است. پس از خوردن غذا، ذرات ریز غذا می‌توانند بین پاپیلاها گیر کنند، که در آن باکتری‌ها شروع به تکثیر می‌کنند. این ذرات غذا و مواد زائد باکتریایی هستند که اساس پلاک را تشکیل می‌دهند و معمولاً مدتی پس از خوردن غذا روی زبان به وجود می‌آیند.
علل قهوه‌ای شدن زبان
علل ایجاد پلاک قهوه‌ای می‌تواند بسیار متنوع باشد، از خوردن غذاهایی که دارای رنگدانه هستند تا وجود بیماری‌های مزمن جدی. اغلب، زبان قهوه‌ای نشانه بیماری‌های دستگاه گوارش است. علاوه بر این، هر چه رنگ شدیدتر باشد، بیماری پیچیده‌تر و جدی‌تر است. با این حال، بیماری‌های دستگاه گوارش به هیچ وجه تنها دلیل وجود یک پوشش قهوه‌ای روی زبان نیستند.
۱ – پوشش قهوه‌ای در صبح بعد از خواب
پوشش قهوه‌ای، سفید-قهوه‌ای یا زرد-قهوه‌ای روی زبان در صبح بعد از خواب، نشانه اختلال در عملکرد بدن انسان است. به طور معمول، صبح‌ها ممکن است یک پوشش شفاف سفید وجود داشته باشد که با مسواک و خمیر دندان به راحتی پاک می‌شود.
گاهی اوقات حتی پلاک قهوه‌ای روشن در صبح، اگر به راحتی برداشته شود و بعد از مسواک زدن دوباره ظاهر نشود، عادی است. اما اگر صبح رنگ تند داشته باشد و به سختی بتوان آن را خارج کرد و پس از مدتی بعد از تمیز کردن دوباره ظاهر شود، باید به وضعیت سیستم برونش ریوی (واقع در نوک زبان) یا دستگاه گوارش (نزدیک به ریشه) توجه کرد.
۲ – سیگار کشیدن و پوشش قهوه‌ای روی زبان
پوشش قهوه‌ای روی زبان و سیگار کشیدن در نگاه اول چیزهایی ناسازگار به نظر می‌رسند. با این حال، این فقط در نگاه اول است. در واقع، افراد سیگاری اغلب لکه‌های تیره روی زبان و دندان‌های خود دارند. مسئله این است که رزین‌های تشکیل دهنده سیگار خاصیت رنگی دارند و به مرور زمان نه تنها نوک انگشتان، بلکه دندان‌ها و حتی زبان فرد سیگاری را به رنگ تیره تغییر می‌دهند.
۳ – چای و قهوه
رنگ تیره زبان می‌تواند ناشی از مصرف مقدار زیادی شکلات داغ و همچنین شکلات تخته باشد. در این حالت، پلاک قهوه‌ای روی زبان و دندان‌ها تشکیل می‌شود که با مسواک زدن به راحتی از بین می‌رود. همچنین، اگر بیش از حد چای تیره بنوشید، ممکن است پوشش قهوه‌ای روی زبان شما ظاهر شود. در این مورد، همانند تشکیل پلاک از شکلات، لکه‌ها به راحتی پس از اقدامات بهداشتی پاک می‌شوند.
قهوه همچنین می‌تواند باعث ایجاد پوشش قهوه‌ای روی زبان شود که با مسواک و خمیر دندان به راحتی پاک می‌شود. این پلاک نشانهای از بیماری نیست و نیازی به درمان خاصی ندارد. با این حال، بهتر است از مصرف بیش از حد چای و قهوه غلیظ خودداری کنید، مصرف شکلات را محدود کنید و دندان‌ها، لثه‌ها و زبان را با مسواک، خمیر و دهانشویه‌های مخصوص تمیزتر کنید.
۴ – آنتی‌بیوتیک‌ها و داروها
استفاده از برخی داروها می‌تواند دلیلی باشد که بیمار زبان قهوه‌ای یا قهوه‌ای تیره دارد. به عنوان مثال، استفاده از داروی pharyngosept (که برای درمان التهاب لوزه‌ها و سایر بیماری‌های گلو استفاده می‌شود) ممکن است رنگ قهوه‌ای شدید روی زبان ایجاد کند. همچنین، پلاک ناشی از مصرف مقداری آنتی‌بیوتیک‌ها نیز می‌تواند بر روی زبان ایجاد شود.
مالاویت همچنین می‌تواند باعث ایجاد زبان قهوه‌ای شود. تعدادی از داروها وجود دارند که اثر مشابهی دارند و معمولاً در دستورالعمل‌ها احتمال تشکیل پلاک قهوه‌ای نشان داده شده است. در این صورت، پس از قطع دارو، عوارض جانبی نیز از بین می‌رود. با این حال، پلاک زرد-قهوه‌ای یا سفید-قهوه‌ای روی زبان که در نتیجه مصرف داروها ایجاد شده است، معمولاً نیازی به حذف خود داروها یا اصلاح درمان ندارد.
۵ – بیماری‌های قارچی حفره دهان
یکی دیگر از دلایل نسبتاً رایج برای ایجاد پوشش قهوه‌ای روی زبان، بیماری‌های قارچی حفره دهان هستند. در مراحل اولیه، با میکوز غشاهای مخاطی حفره دهان، پلاک سفید رنگی ظاهر می‌شود که به سختی قابل حذف است. اگر درمان به موقع شروع نشود، شروع به تیره شدن می‌کند. در موارد پیشرفته، یک پلاک کانونی زرد مایل به قهوه‌ای از بیمار تشکیل می‌شود که معمولاً در مرکز زبان قرار دارد. در این صورت باید فوراً با پزشک مشورت کرده و بدون تأخیر، شروع به مصرف داروهای تجویز شده کرد.
۶ – دیس‌باکتریوز و مسمومیت غذایی
پوشش قهوه‌ای روی زبان، تلخی دهان، یبوست یا اسهال، به ویژه اگر با درد شکم همراه باشد، معمولاً نشان دهنده مسمومیت غذایی یا دیس‌باکتریوز روده است. در این مورد، نمی‌توان از داروها صرف نظر کرد، بلکه باید بلافاصله با پزشک مشورت کرده و تشخیص را تعیین کرده و درمان مناسب را تجویز کند. توجه داشته باشید که علت اصلی بیماری، یعنی اختلال در دستگاه گوارش، باید درمان و برطرف شود. پس از بهبودی، پلاک روی زبان به طور خودکار و بدون نیاز به درمان خاصی از بین می‌رود.
اغلب، تأخیر در شروع درمان از آنجا ناشی می‌شود که بیمار با مشاهده پوشش قهوه‌ای روی زبان، نمی‌داند با کدام پزشک تماس بگیرد. اگر تشکیل پلاک با حالت تهوع، اسهال، درد شکم و احساس تلخی در دهان همراه باشد، باید با متخصص گوارش مشورت کنید زیرا این علائم نشان دهنده اختلال در دستگاه گوارش هستند. اگر علت تشکیل پلاک قهوه‌ای روی زبان ناشناخته باشد، برای معاینه کامل با پزشک عمومی مشورت کنید تا تشخیص صحیح را به شما اعلام کند.
۷ – استوماتیت
پلاک قهوه‌ای صبح روی زبان نیز ممکن است نشان دهنده ایجاد استوماتیت باشد. در این مورد، مانند بسیاری از موارد قبلی، در مراحل اولیه بیماری یک پوشش سفید تشکیل می‌شود که مخاط دهان را می‌پوشاند و هنگام برداشتن باعث درد می‌شود. معمولاً در این مرحله، بیمار به پزشک مراجعه می‌کند و شروع به مصرف دارو می‌کند، بنابراین علائم بیماری متوقف می‌شود.
اما اگر به طور ناگهانی، به دلایلی، بیمار به موقع به دنبال درمان نگردید، پلاک به تدریج از سفید به قهوه‌ای تبدیل می‌شود که نشان دهنده پیشرفت روند است. در این صورت، درمان باید در اسرع وقت آغاز شود.
۸ – کم آبی بدن
اگر زبان قهوه‌ای در بیمار مشاهده شود، دلایل این وضعیت ممکن است در کم آبی بدن باشد. معمولاً اختلالات شدید و طولانی‌مدت دستگاه گوارش با کم آبی بدن همراه است. در این صورت، افزایش مقدار مایعی که می‌نوشید کافی نخواهد بود و برای درمان شایسته‌تر، از داروها تحت نظارت یک متخصص گوارش مجرب نیاز است.
“در این حالت، هر چه پلاک ضخیم‌تر و تیره‌تر باشد، شرایط بیمار دشوارتر می‌شود. اگر در طول درمان ضخامت و شدت رنگ کاهش یابد، درمان با موفقیت پیش می‌رود. اما اگر برعکس، ضخامت پلاک افزایش یابد و رنگ آن تیره‌تر شود، درمان بی‌اثر است و باید آن را اصلاح کرد.”
۹ – کمبود ویتامین B و علل دیگر
زبان قهوه‌ای نشانه بیماری‌های وحشتناکی مانند پلاگر، کمبود ویتامین‌های گروه B، کما دیابتی، بیماری آدیسون و برخی دیگر است. در این مورد، تنها یک پزشک با تجربه می‌تواند تشخیص صحیح را بر اساس آزمایشات آزمایشگاهی ایجاد کند. کمبود ویتامین B نه تنها باعث ایجاد پلاک قهوه‌ای تیره یا سیاه می‌شود، بلکه باعث ایجاد ترک‌های دردناک نیز می‌شود. اگر مصرف داروهای لازم را به موقع شروع نکنید، در آینده زبان قرمز روشن می‌شود و به نظر می‌رسد.
چرا پلاک زبان در کودکان ایجاد می‌شود؟
در کودکان، وجود پوشش قهوه‌ای روی زبان می‌تواند نشان دهنده مسائل مشابه بزرگسالان باشد. ابتدا، یک پزشک با تجربه محل بیشترین تجمع پلاک را تعیین می‌کند. اگر یک لایه ضخیم در نوک زبان قرار دارد، به احتمال زیاد این نشان دهنده مشکلات ریه و برونش است. همچنین، اگر لکه‌های پلاک به طور متقارن در نوک زبان قرار گرفته باشند، ممکن است حتی نشانهای از شروع ذات الریه دوطرفه باشد.
اگر کودک دارای یک پوشش قهوه‌ای در مرکز زبان است، این به احتمال زیاد نشان دهنده مشکلات دستگاه گوارش است. به هر حال، کودک باید در اسرع وقت به یک متخصص اطفال با تجربه نشان داده شود. فقط او می‌تواند برای معاینه، تشخیص صحیح بدهد و درمان را تجویز کند.
روش‌های برطرف کردن رنگ قهوه‌ای زبان و درمان آن
اگر پلاک قهوه‌ای در بیمار مشاهده شد، درمان باید با هدف برطرف کردن علت ایجاد کننده آن باشد. ابتدا باید دندان‌ها، لثه‌ها، سطح داخلی گونه‌ها و زبان را با مسواک و خمیر به طور کامل تمیز کنید. در مرحله بعد، باید مشاهده کنید که آیا پلاک دوباره ظاهر می‌شود و اگر چنین است، با توجه به نتیجه، ممکن است بخواهید به پزشک مراجعه کنید یا نه. اگر پس از اقدامات بهداشتی دقیق، پلاک ناپدید شد و دوباره ظاهر نشد، به احتمال زیاد نتیجه رنگ‌آمیزی با غذا یا دارو بوده است و در این صورت دلیلی برای نگرانی و درمان وجود ندارد.
اما اگر پلاک به صورت مکرر ظاهر شده و برداشتن آن دشوار است و بیش از پنج روز روی زبان باقی می‌ماند، این یک دلیل جدی برای مراجعه به متخصص گوارش است، زیرا زبان قهوه‌ای در درجه اول نشان دهنده مشکلات دستگاه گوارش است.
برای مقابله مستقیم با پلاک، می‌توان با شستشوی دهان با جوشانده گل بابونه یا گل همیشه بهار کمک کرد. همچنین، می‌توانید یک تکه کوچک بره موم را برای چند دقیقه جوید؛ این ماده دارای خواص باکتری‌کشی عالی است. ولی به یاد داشته باشید: اگر علت ایجاد کننده یک پوشش قهوه‌ای روی زبان از بین برود، پس از چند روز بدون هیچ اقدامی، خود به خود ناپدید می‌شود؛ بنابراین باید با علت ایجاد کننده آن مقابله کرد.
انواع دیگر پلاک در زبان چیست؟
زبان گاهی اوقات در اثر مصرف مواد غذایی حاوی رنگ یا همچنین در اثر هوای گرم و خشک زرد می‌شود؛ این رنگ پس از مدت زمان مشخصی از بین می‌رود. در موارد دیگر، زبان زرد رنگ نتیجه عملکرد ضعیف دستگاه گوارش و کبد است. اگر کل زبان با یک لایه نازک از پلاک زرد با چگالی متوسط پوشیده شده باشد، به احتمال زیاد، فرد مبتلا به کولیتیس، استئاتوهپاتیت، افزایش اسیدیته معده یا کبد چرب است.
یک پوشش چرب نشان دهنده هضم ضعیف است. رنگ زرد روشن نوک زبان نشانه هپاتیت است. زردی شدید پشت زبان، وجود سیروز کبدی را تایید می‌کند. همچنین، وقتی بیماری‌های مزمن دستگاه گوارش به مرحله حاد رفته باشند، پوشش خاکستری قابل مشاهده است که نیاز به مراجعه سریع به پزشک دارد.
رنگ خاکستری قهوه‌ای با گاستروآنتریت به شکل مزمن رخ می‌دهد. زبان خاکستری مایل به زرد و خاکستری مایل به زرد نشانه کم آبی بدن است. رنگ مایل به آبی پوشش روی زبان نشان دهنده وجود تیفوس و اسهال خونی است. همچنین، قارچ با رنگ سبز روی زبان قابل مشاهده است.
یکی از علائم رکود خون، وجود لکه‌های بنفش رنگ روی زبان است. بیماری‌های شدید ریه‌ها و دستگاه گوارش را می‌توان با بررسی یک پوشش قهوه‌ای رنگ که در تمام سطح زبان قرار دارد، تشخیص داد. در مستی‌های مزمن، می‌توان یک پوشش قهوه‌ای رنگ در ناحیه پایه زبان مشاهده کرد. همچنین، در بیماری‌های وبا و کرون در مرحله اولیه، با وجود پلاک سیاه، علائم آن قابل مشاهده است. این علائم را همچنین می‌توان با کم‌آبی شدید بدن یا با تشنج‌های اپیدمی شدید مشاهده کرد.
نظرات کاربران