بدون مراجعه و مشاوره پزشکی، نمی‌توانید به طور قطع بگویید آیا درد معده شما مربوط به مشکل جدی است یا خیر، اما برخی از نشانه‌ها و علائم وجود دارند که نشان می‌دهند نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارید.
عارضه درد معده یا درد معده یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مرتبط با دستگاه گوارش است. این نوع درد اغلب ناشی از آسیب و اختلال در بخش‌های دیگر بدن است. دلایل درد معده می‌تواند به بیماری‌های مرتبط با کیسه صفرا، قلب، کبد، لوزالمعده و آسیب‌های روده‌ای برگردد. درد معده به طور تدریجی ظاهر می‌شود و شدت آن ناگهانی افزایش می‌یابد.
برخی از علل رایج درد معده عبارتند از:
- استرس
- زخم معده
- رفلاکس معده (GERD)
- مصرف الکل
- عفونت و باکتری در بدن
- مصرف غذاهای پرادویه و تند
- مصرف داروهای ضدالتهابی
معده درد ارتباط مستقیمی با بخش‌های مختلف شکم دارد که می‌توانند خطرناک باشند. درد معده نشانگر وجود عوارض و مشکلات در بخش‌های دیگر بدن است. این نوع درد به طور عمومی در کودکان و بزرگسالان رخ می‌دهد و شدت آن ممکن است در بازه‌های گسترده‌ای واقع شود.
در اطراف ناحیه معده، تعدادی ساختار حیاتی و حساس وجود دارند که شامل موارد زیر می‌شوند:
- کیسه صفرا: این ساختار مربوط به کبد است
- بخش فوقانی روده‌ها
- کبد: این عضو مهم در شکم قرار دارد
- لوزالمعده یا پانکرِآس: این عضو نیز به عنوان لوزالمعده یا پانکراس شناخته می‌شود
- قلب: این عضو نیز در نزدیکی معده قرار دارد
بیماری‌های مرتبط با بخش‌های شکم
در واقع یکی از عوامل ایجاد درد معده است که به آن درد انعکاسی می‌گویند. این علائم به طور عمومی همراه با درد معده دیده می‌شوند و تشخیص و شناسایی آن‌ها به تشخیص درست کمک می‌کند. شدت درد معده به صورت ناگهانی است و ممکن است ناشی از آسیب، عفونت با باکتری یا ویروس، استرس، مصرف مواد تحریک‌کننده مانند الکل، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID)، استروئید یا غذاهای تند و پرادویه باشد، و بیشتر مواقع به صورت موقتی است.
در صورتی که درد معده شدید باشد و معمولاً پس از مصرف غذا رخ دهد، علل آن ممکن است شامل رفلاکس معده به مری، زخم معده و سوء هاضمه یا دیسپپسی باشد. برای تشخیص علت درد معده و درمان آن، مراجعه به یک متخصص گوارش الزامی است. لذا باید به این نکته توجه داشت که از تشخیص و مصرف داروها به صورت خودسرانه خودداری کنیم.
علایم شایع درد معده، برای افرادی که به بیماری‌های مزمن مربوط به معده مانند زخم، خونریزی یا التهاب معده مبتلا هستند، قبل از تشخیص دقیق توسط یک متخصص گوارش و کبد بالغین، عبارتند از:
- درد معده که به سرعت شدت می‌یابد (علائم معده درد عصبی)
- درد شکمی یا احساس نفخ معده که به راحتی تسکین نمی‌یابد
- مشکل در بلع غذا به دلیل درد معده
- کم‌خونی یا کاهش وزن بی‌دلیل
- کاهش تعداد و آسانی دفع مدفوع (یبوست)
- تمایل به ادرار کردن ناگهانی و دردناک
- عدم بهبود اسهال یا استفراغ به رغم گذشت چند روز
در صورتی که علایم اولیه درد معده نادیده گرفته شوند، احتمالاً علائم شدیدتری به شما خواهند آمد.
برخی از این علائم شامل موارد زیر می‌باشند:
- درد شدید و ناگهانی در معده
- احساس درد در ناحیه شکم هنگام لمس آن
- استفراغ خونی که رنگی شبیه به قهوه آسیاب شده دارد
- مدفوع خونی و سیاه رنگ، چسبناک و بسیار بدبو
- احساس تنگی نفس
- درد در قفسه سینه
انواع دردهای خطرناک معده
به طور کلی، بیماری‌های مرتبط با معده می‌توانند با دردهای مختلفی همراه باشند که به صورت متنوعی ظاهر می‌شوند.
زمان شروع درد معده
درد ناگهانی معده ممکن است نشانه انسداد مجرای صفراوی به واسطه سنگ صفرا یا کاهش خونرسانی به روده‌ها باشد.
دردهای مشخص
درد مداوم معده که معمولاً تا چند ساعت ادامه دارد، ممکن است ناشی از وجود سنگ صفرا (Gallstones) باشد.
دردهای شدید معده که از بخش بالایی شکم به قسمت بالای کمر تیر می‌کشد، ممکن است ناشی از التهاب پانکراس باشد.
محل احساس درد
به طور کلی، درد موضعی ممکن است ناشی از مشکلات مربوط به اعضای ناحیه بالای شکم باشد. به عنوان مثال، وجود درد در ناحیه سمت راست و پایین شکم نشانه آپاندیسیت (Appendicitis) محسوب می‌شود. احساس درد در ناحیه سمت چپ و پایین شکم ممکن است ناشی از دیوِرتیکولیت (Diverticulitis) باشد. همچنین، احساس درد در سمت پایین شکم ممکن است به دلیل اختلالات مثانه و رحم ایجاد شود.
مدت زمان احساس درد در معده
به طور کلی، درد معده ممکن است به دلیل سندروم روده تحریک‌پذیر یا آی‌بی‌اِس (IBS) به صورت دوره‌ای ظاهر شود و برای مدت طولانی ادامه یابد. اما درد معده به دلیل مشکلات صفراوی، قولنج، زخم معده، یبوست و دردهای قاعدگی معمولاً تا چندین ساعت طول می‌کشد.
علایم درد شدید معده
علائم بارز درد شدید معده شامل موارد زیر می‌شوند:
- احساس نفس تنگی
- احساس درد در ناحیه قفسه سینه
- تشدید ناگهانی درد معده
- حضور خون با رنگی شبیه به قهوه‌ای در استفراغ
- ایجاد درد در ناحیه شکم پس از لمس کردن
- حضور خون در مدفوع یا رنگ سیاه، بوی بسیار بد و چسبندگی
نشانه‌های درد عصبی معده
درد عصبی معده به وضعیتی گفته می‌شود که معده انسان تحت تأثیر عواطف و احساسات او قرار می‌گیرد و به دلیل وقوع حالاتی مانند غم، اندوه، نگرانی، خشم، استرس، اضطراب، ترس و موارد مشابه، شروع به ترش شدن و رفلاکس می‌کند و محتویات معده را به سوی مری و حلق هدایت می‌کند. در صورت مشاهده این علائم در کودکان، بهتر است به طور فوری به پزشک متخصص نفخ شکم کودکان مراجعه کنید.
علایم کلی درد عصبی معده عبارتند از:
- احساس دلشوره
- حس گرفتگی یا پیچ‌خوردگی در ناحیه شکم
- احساس نگرانی و اضطراب بدون دلیل مشخص
- لرزش یا کشش ناگهانی عضلات
- دفع گاز به صورت مکرر
- احساس حالت تهوع
- حس سوءهاضمه
- درد معده عصبی همراه با تنگی نفس
- احساس سیری باز هنگام شروع خوردن غذا
- احساس گرما یا نفخ در ناحیه شکم
- دفع مکرر ادرار و مدفوع
نحوه صحیح تشخیص علت بروز درد معده
برای تشخیص صحیح علت درد معده، علاوه بر بررسی جامع تاریخچه پزشکی شما، پزشک متخصص گوارش نیز یک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد. این معاینه شامل گوش دادن به صداهای معده با استفاده از گوشی پزشکی و فشار دادن روی مناطق مختلف شکم برای بررسی حساسیت یا ناهنجاری‌هایی مانند تورم، سفتی یا توده است.
در مرحله بعد، برای تشخیص دقیق‌تر، ممکن است آزمایشات زیر توصیه شود:
- آزمایش خون: سنجش آنتی بادی‌های IgM، IgG و IgA می‌تواند به بررسی احتمال عفونت معده با باکتری هلیکوباکتر پیلوری کمک کند. هرچند تهیه بیوپسی (نمونه‌برداری از بافت) معده با استفاده از آندوسکوپی و آزمایش تنفس اوره نتایج دقیق‌تری در این زمینه ارائه می‌دهند. همچنین برای بررسی التهاب معده، وضعیت پروتئین واکنشی C (CRP) در خون بررسی خواهد شد. تست شمارش کامل خون نیز می‌تواند به بررسی عفونت و التهاب معده کمک کند.
- آزمایش آنالیز و کشت مدفوع: برای تشخیص آنتی ژن هلیکوباکتر پیلوری در مدفوع، نمونه مدفوع باید با استفاده از روش الایزا آنالیز شود. همچنین آنالیز میکروسکوپی و کشت مدفوع نیز به شناسایی انواع میکروب‌های مهاجم گوارشی کمک می‌کند.
تصویربرداری و آزمایشات تشخیصی:
برای ارزیابی علت اصلی درد معده شما، ممکن است چندین آزمایش تصویربرداری انجام شود. این آزمایشات شامل سونوگرافی شکم، اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) و آندوسکوپی می‌باشند. همچنین، آزمایش بلع باریم نیز ممکن است برای بررسی اختلالات بلع، زخم معده و فتق هیاتال تجویز شود. در این آزمایش، شخص مایعی به نام باریم می‌نوشد و در حین گرفتن اشعه ایکس، معده و مری به وضوح تصویربرداری می‌شوند. برای تشخیص دقیق‌تر زخم معده یا سرطان معده، معمولاً آندوسکوپی فوقانی انجام می‌شود. در این آزمایش، یک متخصص گوارش لوله‌ای حاوی دوربین را از طریق دهان وارد معده می‌کند و می‌تواند با استفاده از ابزارهای جراحی عبوری، بیوپسی از معده انجام دهد.
تست‌های سنجش وضعیت قلب:
ممکن است درد معده به عنوان نشانه‌ای از یک حمله قلبی باشد، بنابراین بررسی‌هایی مانند نوار قلب، تست استرس ورزش و سنجش آنزیم‌های قلبی در خون می‌توانند صورت بگیرند. این آزمایشات به منظور ارزیابی وضعیت قلب و تشخیص حمله قلبی در نظر گرفته می‌شوند.
معده چه زمانی درد خطرناک می‌شود؟
در کل، درد معده باید به جدیت گرفته شود و در صورت تجربه هر یک از موارد زیر، باید به صورت اورژانسی به پزشک متخصص مراجعه کرد:
- سفت شدن شدید شکم
- احساس درد هنگام لمس شکم
- سرفه همراه با استفراغ خونی
- حالت تهوع و استفراغ مکرر
- اسهال‌های خونی
- احساس درد یا فشار در ناحیه قفسه سینه
- مشکل در تنفس
- احساس سرگیجه
- غش کردن ناگهانی
- عدم توانایی در اجابت مزاج همراه با استفراغ
- احساس درد در ناحیه گردن، شانه یا میان تیغه‌های شانه
- تغییرات ناگهانی در بینایی
- احساس دردی که از ناحیه ناف آغاز شده و به سمت راست جریان دارد، که در واقع نشانه هشداردهنده آپاندیسیت است.
- تجربه تب به صورت مکرر
نظرات کاربران