بی حس کننده‌ها در حوزه دندانپزشکی اهمیت بسیاری دارند. بی حسی موضعی (Local Anaesthesia) یکی از روش‌های رایج در دندانپزشکی است که به بیمار و دندانپزشک کمک می‌کند و فرآیند درمان را آسان‌تر می‌کند. استفاده از این مواد، به همراه مزایای فراوان، ممکن است برای افراد مبتلا به بیماری‌های سیستمیک عوارض و پیامدهایی ایجاد کند. به همین دلیل، آگاهی و شناخت کامل از این مواد برای دندانپزشکان ضروری است. در این مطلب، سعی شده است تا اطلاعات جامع و خلاصه‌ای در مورد ویژگی‌های بی حسی موضعی ارائه شود و برای کاهش پیامدهای منفی، گامی برداشته شود.
بی حسی دندان موضعی یا لوکال
یک روش شایع آرامبخشی در حوزه دندانپزشکی است. این نوع بی حسی معمولاً برای انجام درمان‌های سبک و کوچک توسط دندانپزشکان استفاده می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر، می‌توانید مقالات مرتبط با تخصص‌های دندانپزشکی را مطالعه کنید.
قبل از انجام هر یک از روش‌های زیر، بی حسی دندان موضعی به لثه بیمار تزریق می‌شود:
- پرکردن دندان
- کشیدن دندان
- عصب کشی دندان یا درمان ریشه
- نصب روکش دندان
- جرمگیری دندان و روت پلنینگ
داروهای بی حسی دندانپزشکی که بیشترین اهمیت را دارند عبارتند از:
- لیدوکائین
- آرتیکائین
- پریلوکائین
- مپیواکائین
- بوپیواکائین
این داروها به صورت موضعی تزریق می‌شوند و برای بی حس کردن دندان استفاده می‌شوند. معمولاً در کمتر از ۱۰ دقیقه، تأثیر خود را نشان می‌دهند و ناحیه مورد نظر را بی حس و سر می‌کنند. اثرات بی حسی در طول عمل و تا چند ساعت پس از آن ممکن است باقی بمانند. با استفاده از بی حسی دندانپزشکی به صورت موضعی یا لوکال، هنگامی که منطقه بی حس می‌شود، شما همچنان هوشیار و قادر به برقراری ارتباط خواهید بود. برای کسب اطلاعات بیشتر، می‌توانید مقالات مرتبط با ایمپلنت پس از کشیدن دندان را مطالعه کنید.
سدیشن (Sedation) یک نوع آرامبخشی در حوزه دندانپزشکی است که در بیماران بسیاری استفاده می‌شود. این روش می‌تواند به کاهش اضطراب و ترس بیماران در حین درمان دندانپزشکی کمک کند و همچنین باعث کاهش درد و مهار حرکات بیماران در طول فرآیند درمان شود.
بی حسی و آرامبخشی سدیشن را می‌توان به صورت سبک، متوسط و عمیق به بیمار تجویز کرد.
سدیشن دندانپزشکی سبک شما را هوشیار نگه می‌دارد و قادر خواهید بود به دستورات پاسخ دهید.
آرامبخشی متوسط ممکن است شما را در حالت نیمه هوشیار قرار دهد.
آرامبخشی عمیق نیز معمولاً شما را از محیط اطراف خود بی خبر می‌کند به طوری که قادر به پاسخ دادن به تحریکات نخواهید بود.
داروهای بی حسی سدیشن عبارتند از:
اکسید نیتروژن (گاز خنده): این گاز قابل استنشاق است و در دندانپزشکی کودکان استفاده گسترده‌ای دارد.
- دیازپام (Valium)
- میدازولام (Versed)
- پروپوفول (Diprivan)
بیمارانی که به سدیشن نیاز دارند معمولاً عبارتند از:
افرادی که اضطراب شدید دارند، به خصوص در مورد تزریق بی حسی دندانپزشکی و آغاز درمان (به ویژه اگر از سوزن ترس دارند)، به مسکن نیاز دارند.
افرادی که فوبیای دندان دارند و ترس شدیدی از مراجعه به دندانپزشک دارند، معمولاً قبل از شروع درمان با سدیشن آرام می‌شوند.
بیهوشی عمومی (General Anesthesia) به وضعیتی اطلاق می‌شود که در طی عمل‌های دندانپزشکی، بیمار به طور موقت هوشیاری خود را از دست می‌دهد. ب
یماران در سه حالت زیر نیاز به بیهوشی عمومی در دندانپزشکی دارند:
- هنگامی که عملی سنگین و طولانی انجام می‌شود.
- هنگامی که اضطراب و ترس بیمار از عمل بسیار شدید است.
- هنگامی که بیمار در حین عمل بیش از حد حرکت می‌کند و همکاری لازم را ندارد.
این نوع بیهوشی به عنوان “خواب مصنوعی” شناخته می‌شود
بیمار در طول عمل بی‌توجهی قرار می‌گیرد و هیچگونه دردی را احساس نمی‌کند. مهمترین نکته آن است که بیمار هیچ خاطره‌ای از عمل و لحظات پس از آن را به یاد نخواهد آورد. بیهوشی عمومی به صورت داروی استنشاقی یا تزریق وریدی (IV) اعمال می‌شود.
تفاوت بین بیهوشی عمومی و آرامبخشی داخل وریدی IV در بتوانی بیمار برای پاسخ دادن و تنفس کردن به صورت مستقل و بدون استفاده از دستگاه است. در بیهوشی عمومی، بیمار نیاز به تنفس کردن از طریق دستگاه دارد و هیچگونه حسی را تجربه نمی‌کند، در حالی که در آرامبخشی داخل وریدی، بیمار می‌تواند بدون نیاز به دستگاه تنفس کند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر، می‌توانید مقاله “تفاوت بین لمینت و کامپوزیت” را مطالعه کنید.
برای کدام عمل‌های دندانپزشکی نیاز به بیهوشی عمومی وجود دارد؟
بیهوشی عمومی معمولاً برای بیمارانی که بستری شده‌اند و در بیمارستان به عمل جراحی دهانی تهاجمی می‌روند، استفاده می‌شود.
برخی از مهمترین عمل‌های دندانپزشکی که نیاز به بیهوشی عمومی دارند عبارتند از:
- پیوند استخوان دندان
- جراحی فک
- خلع دندان با جراحی
- جراحی سرطان دهان
- جراحی لابی خواب
- برخی از روش‌های زیبایی دندانپزشکی
- جراحی شکاف لب یا کام
عوارض بیحسی در دندانپزشکی چیست؟
بیحسی دندان یک درمان رایج و کاملاً ایمن است. با این حال، برای پیشگیری از وقوع عوارض کوچک و مشکل‌ساز، باید قبل از تجویز آن توسط دندانپزشک، اقداماتی انجام شود. دندانپزشک باید از تاریخچه پزشکی کامل، سابقه سوءمصرف الکل و هرگونه آلرژی احتمالی که شما دارید آگاهی داشته باشد تا از وقوع عوارض جلوگیری کند.
بیهوشی دندانپزشکی برای چه افرادی نامناسب است؟
همانطور که ذکر شد، بیهوشی و بیحسی دندان به طور کلی یک روش ایمن، موثر و ضروری مراقبت از دندان در نظر گرفته می شود. با این حال، گروه های خاصی از افراد وجود دارند که در معرض خطر عوارض جانبی آن هستند.
برخی از این افراد عبارتند از:
- زنان حامله
- بیماران اطفال
- افراد با نیازهای ویژه
- سالخوردگان
- هر کسی که مشکلات کبدی، کلیوی، ریوی یا قلبی دارد
- افراد مبتلا به بیماری های عصبی
- افرادی که داروهای دیگری مانند مواد افیونی مصرف می کنند
- افرادی که سابقه حساسیت به داروهای بیهوشی دارند
عوارض ممکن پس از بیحسی درمانی دندانپزشکی معمولاً برای بیحسی محلی کمتر و بیهوشی عمومی بیشتر مشاهده می‌شوند.
در زیر برخی از عوارض و علائم ممکن پس از درمان ذکر شده است:
- تهوع: احساس عدم راحتی معده و امکان حاصله برای استفراغ.
- سرگیجه: احساس دوری و عدم استحکام در حرکت و تعادل.
- استفراغ: خروج غیرارادی محتوای معده از دهان.
- تورم: افزایش حجم و ورم در ناحیه دهان یا محل تزریق دارو.
- عرق کردن یا لرزیدن: ترشح عرق بیش از حد و یا لرزش بدن.
- گیجی: احساس سرگیجه و گیجی که ممکن است با احساس چرخش یا تاریکی دورانی همراه باشد.
- احساس توهم: تجربه احساس‌ها یا ادراک‌های غیرطبیعی و غیرمعمول.
- خستگی: احساس خستگی و کاهش توانایی بدن در حالت عادی.
- قفل شدن فک: احساس عدم توانایی در بازکردن یا حرکت فک به طور طبیعی.
لطفا توجه داشته باشید که این عوارض ممکن است در برخی از موارد و با توجه به وضعیت هر بیمار متفاوت باشند. در صورت بروز هرگونه عارضه یا نگرانی پس از درمان، توصیه می‌شود به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
بیهوشی دندانپزشکی برای کدام افرادی مناسب نیست؟
همانطور که اشاره شد، بیهوشی و بیحسی دندانپزشکی به طور کلی روشی ایمن، موثر و ضروری برای مراقبت از دندان ها در نظر گرفته می‌شود. با این حال، گروه‌های خاصی از افراد وجود دارند که در معرض خطر عوارض جانبی آن قرار دارند.
برخی از این افراد عبارتند از:
- زنان باردار: بیماری‌ها و داروهای مورد استفاده در بیهوشی دندانپزشکی ممکن است بر روی جنین تأثیرگذار باشند، بنابراین در حالت بارداری استفاده از بیهوشی دندان باید با دقت و توسط پزشک متخصص مورد بررسی قرار گیرد.
- بیماران کودک: اطفال به دلیل واکنش‌های فیزیولوژیک و تحمل کمتر به داروها نسبت به بزرگسالان، نیاز به مراقبت و کنترل دقیق تر دارند.
- افراد با نیازهای ویژه: شامل افراد با اختلالات توانایی فیزیکی یا ذهنی، نیازمندی‌های خاص در بیهوشی و مراقبت دندانپزشکی دارند.
- سالخوردگان: بیماران مسن ممکن است دارای شرایط زیستی و پزشکی خاصی باشند که نیازمند مراقبت ویژه در بیهوشی دندانپزشکی باشند.
افراد با مشکلات کبدی، کلیوی، ریوی یا قلبی:
افرادی که بیماری‌های مزمن در این سیستم‌ها را دارند، نیازمند توجه و نظارت دقیق در استفاده از بیهوشی دندانپزشکی هستند.
افراد مبتلا به بیماری‌های عصبی: شامل افرادی با اختلالات عصبی مانند صرع، اسکلروز چندگانه و پارکینسون می‌شوند که نیاز به مراقبت ویژه و تنظیم دقیق داروها در بیهوشی دندانپزشکی دارند.
افراد مصرف کننده داروهای دیگر مانند مواد افیونی: مصرف مواد افیونی می‌تواند تأثیرات متقابلی با داروهای بیهوشی داشته باشد و نیازمند توجه ویژه برای این افراد است.
افراد با سابقه حساسیت به داروهای بیهوشی: افرادی کافرادی که در گذشته به داروهای بیهوشی حساسیت نشان داده‌اند، باید از استفاده از بیهوشی دندانپزشکی با احتیاط و تحت نظارت دقیق پزشک قرار گیرند.
لطفا توجه داشته باشید که این فهرست تنها برخی از موارد است و هر فردی باید با پزشک خود مشورت کند تا تصمیم مناسبی درباره استفاده از بیهوشی دندانپزشکی بگیرد.
بعد از بیهوشی دندان، چه می‌توانیم بخوریم؟
پس از بیهوشی دندان، به طور معمول تا چند ساعت اول، توصیه می‌شود غذا خوردن را به تعویق بیاندازید. زیرا اثر بیهوشی با تاخیر از بین می‌رود و ممکن است در جویدن و بلعیدن مشکل داشته باشید. با این حال، دندانپزشک گاهی اوقات پس از انجام درمان، مصرف بستنی یا نوشیدنی‌های سرد را توصیه می‌کند. همچنین، چند ساعت پس از بیهوشی دندانپزشکی، می‌توانید غذاهای نرم و آبکی با دمای مناسب را مصرف کنید. به فهرست غذاهای نرم و آبکی مراجعه کنید تا با غذاهایی که پس از بیهوشی می‌توانید مصرف کنید، آشنا شوید.
نظرات کاربران