یکی از مسائلی که افراد نگرانی در خصوص آن دارند، بیماری آپاندیسیت یا التهاب آپاندیکس است که با شروع درد در منطقه شکم همراه می‌شود. این بیماری می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود و معمولاً نیاز به جراحی دارد. اگر شما مشکوک به آپاندیسیت هستید، در این مقاله با ما همراه شوید تا به طور کامل توضیح دهیم که آپاندیس چه علائمی دارد، کدام افراد بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرند، چگونه می‌توان آن را تشخیص داد و درد آپاندیس چگونه است. همچنین، ما در این مقاله به بررسی این می‌پردازیم که بافت آپاندیکس در کدام سمت بدن قرار دارد، چگونه عمل آپاندیس انجام می‌شود و چه عوارضی ممکن است به همراه داشته باشد.
تعریف آپاندیس
آپاندیس یک لوله کوچک و زائدهای است که در ابتدای روده بزرگ و انتهای روده کوچک واقع شده است. در صورتی که شکم را با دو خط فرضی عمودی و افقی که از ناف عبور میکنند به چهار قسمت تقسیم کنیم، مکان آناتومیک آپاندیس در ربع تحتانی و سمت راست قرار دارد، به منطقه‌ای که به نقطه مک برنی معروف است. با این حال، آپاندیس همیشه در این موقعیت قرار نمی‌گیرد و گاهی در پشت روده بزرگ، پشت کبد یا در لگن قرار می‌گیرد. همچنین، در زنان باردار به دلیل تغییرات مکانیکی رحم و روده‌ها، مکان آپاندیس تغییر می‌کند. به همین دلیل، در پزشکی به آپاندیس به عنوان “روباه شکم” اشاره می‌شود.
آپاندیس از بین تمام اعضای بدن، تنها عضوی است که عملکرد و وظیفه آن برای پزشکان و محققان هنوز مبهم است. ممکن است آپاندیس حاوی باکتری‌های مفیدی باشد که به هضم غذا کمک میکنند و در مقابل عفونت دفاع میکنند. همچنین، نقش آپاندیس ممکن است با سیستم ایمنی بدن مرتبط باشد و بر توانایی بدن در مقابله با عفونت تأثیر بگذارد.
روشن شدن آپاندیسیت چگونه رخ می‌دهد؟
آپاندیسیت، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های دستگاه گوارش است که بیشتر افراد در رده سنی ۱۰ تا ۳۰ سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد. وقتی آپاندیس به مرحله انسداد می‌رسد، باکتری‌ها در داخل آن تکثیر می‌شوند و در نتیجه به وجود التهاب آپاندیسیتی می‌انجامد. انسداد می‌تواند ناشی از عواملی مانند التهاب، باکتری‌ها، ویروس‌ها، تشکیل مدفوع سفت، انگل‌ها، تومورها، بزرگ شدن بافت‌های روده و زخم‌های روده باشد. این حالت به عنوان آپاندیسیت یا التهاب آپاندیس شناخته می‌شود.
آپاندیسیت یک بیماری جدی است که نیازمند مراجعه فوری به پزشک است. زیرا در صورت عدم درمان، عفونت ممکن است باعث ترک آپاندیس شود. این ترک می‌تواند باعث گسترش عفونت و پخش التهاب و عفونت در سراسر شکم شود.
عوارض شایع آپاندیسیت شامل ترک آپاندیس، آبسه و پریتونیت است
آپاندیسیت یک بیماری ارثی نیست. اگرچه همه افراد در معرض خطر ابتلا به آپاندیسیت هستند، اما با این حال، این بیماری در کودکان و نوجوانان در رده سنی ۱۰ تا ۱۹ سال بیشتر شایع است. آپاندیسیت یک بیماری مسری نیست، به این معنی که نمی‌تواند از فرد به فرد منتقل شود. بدون آپاندیس، می‌توانید یک زندگی عادی داشته باشید و نیازی به تغییر در سبک زندگی یا رژیم غذایی خود ندارید.
انواع آپاندیسیت را بیان کنید
آپاندیسیت، بیماری دو نوع دارد. بیشتر مواقع آپاندیسیت به صورت حاد رخ می‌دهد، اما گاهی ممکن است به صورت مزمن باشد.
- آپاندیسیت حاد: این نوع بسیار شدید و ناگهانی است و بیشتر افراد در رده سنی ۱۰ تا ۳۰ سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این حالت بیشتر در مردان نسبت به زنان رخ می‌دهد. در طول ۲۴ ساعت، درد بسیار شدید و مداوم را تجربه می‌کند و در صورت عدم درمان، ممکن است آپاندیس پاره شود. آپاندیس حاد به شدت رایج است و تقریباً ۹٪ افراد با آن مبتلا می‌شوند.
- آپاندیسیت مزمن: این نوع آپاندیسیت نسبت به نوع حاد بسیار کمتر رخ می‌دهد. معمولاً علائم آپاندیسیت مزمن نسبتاً خفیف بوده و پس از ابتلا به آپاندیسیت حاد شروع می‌شود. علائم ممکن است برای چند هفته، چند ماه یا حتی چند سال به طور موقت ناپدید شود و سپس دوباره ظاهر شوند.
علائم آپاندیسیت را بیان کنید
خوشبختانه، علائم آپاندیسیت به سرعت و معمولاً در طی ۲۴ ساعت اول پدیدار می‌شوند. اما ممکن است علائم آپاندیسیت در بازه زمانی ۴ تا ۴۸ ساعت پس از بروز مشکل در آپاندیس ظاهر شوند.
یکی از شایع‌ترین نشانه‌ها و علائم اولیه آپاندیسیت، درد در منطقه شکم است
این درد ممکن است از ناحیه اطراف ناف شروع شده و به سمت راست و پایین شکم گسترش یابد. همچنین، درد شکمی ممکن است از سمت راست و پایین شکم آغاز شود. در طول زمان، این درد اغلب شدت بیشتری می‌گیرد. حرکت کردن، تنفس عمیق، لمس کردن، سرفه یا عطسه می‌تواند درد را تشدید کند. در صورتی که آپاندیس پاره شود، این درد ممکن است در سراسر شکم احساس شود.
علاوه بر این، شخص ممکن است اشتهای خود را از دست دهد و بلافاصله پس از شروع درد، تهوع و استفراغ را تجربه کند. در صورت تجربه درد جدید یا شدیدتر در قسمت پایین و سمت راست شکم، به صورت فوری به بخش اورژانس مراجعه کنید.
در صورت داشتن علائم زیر، بسیار مهم است که به پزشک مراجعه کنید:
- تب
از دست دادن اشتها
حالت تهوع
استفراغ
یبوست
اسهال
کاهش انرژی
عدم دفع گاز
گاهی اوقات، شخص ممکن است با مشکلات روده‌ای مواجه شود و در این صورت، علائم زیر را تجربه کند:
- اسهال
یبوست
میل به اجابت مزاج
عدم توانایی در خروجی کردن باد شکم
اگر شما علائم زیر را تجربه می‌کنید، بسیار مهم است که به پزشک مراجعه کنید:
- تب
از دست دادن اشتها
حالت تهوع
استفراغ
یبوست
اسهال
کاهش انرژی
عدم دفع گاز
آپاندیسیت، علائمی مشابه با برخی بیماری‌های دیگر دارد.
بیماری‌هایی که می‌توانند علائم آپاندیسیت را تقلید کنند عبارتند از:
- بیماری کرون
کولیت
سلیاک
دیورتیکولیت مکل
بیماری‌های التهابی قسمت فوقانی شکم (بیماری کیسه صفرا، بیماری کبدی یا زخم اثنی عشر یا دوازدهه)
عفونت‌های دستگاه ادراری
سنگ کلیه
حاملگی خارج رحمی
بیماری التهابی لگن (PID)
مشکلات معده
انسداد روده
در هنگام تجربه این علائم و درد شکمی، توصیه می‌شود از داروهای ضد درد استفاده نکنید. استفاده از داروهای ضد درد ممکن است علائمی را که به تشخیص کمک میکنند، مخفی کند و باعث مشکل در تشخیص توسط پزشکان شود.
چگونه علائم آپاندیس در زنان ظاهر می‌شوند؟
علائم این وضعیت در تمامی افراد به شکلی مشابه ظاهر می‌شوند. در زنان، درد در سمت راست و پایین شکم یا در نزدیکی ناف ایجاد می‌شود. ممکن است زنان این درد را با درد کیست تخمدان اشتباه بگیرند. به همین دلیل، باید به علائم دیگر هم توجه کرد. اگر شما اشتهای خود را از دست داده و پس از شروع درد، حالت تهوع و استفراغ شدید را تجربه کردید، باید به سرعت به یک متخصص گوارش مراجعه کنید.
چگونه علائم آپاندیس در کودکان ظاهر می‌شوند؟
علائم در کودکان نیز شبیه به بزرگسالان است، با این تفاوت که درد شکم در کودکان معمولاً پخش می‌شود و در نقطه خاصی محدود نمی‌شود.
اگر کودک شما علائم زیر را تجربه می‌کند، باید به سرعت به پزشک مراجعه کنید:
- درد ناگهانی که شروع می‌شود.
بدتر شدن درد هنگام حرکت یا سرفه.
از دست دادن اشتها.
سوء هاضمه.
حالت تهوع.
استفراغ.
تورم شکم.
تب با درجه پایین.
چگونه علائم ترکیدن آپاندیس ظاهر می‌شوند؟
علائمی که پس از ترکیدن آپاندیس رخ می‌دهد، بستگی به وقوع رویدادهای پس از آن دارد. ممکن است پس از ترکیدن آپاندیس، تا چند ساعت احساس بهبودی کنید؛ زیرا التهاب آپاندیس از بین رفته و علائم اولیه تسکین می‌یابند. اما وقتی باکتری‌ها در حفره شکم منتشر می‌شوند، باعث التهاب بافت شکم و سایر اعضای این منطقه می‌شوند و حتی ممکن است عفونت جدی و خطرناکی ایجاد شود.
در شرایط مشابه، علائم مشابه با تفاوت‌هایی ظاهر می‌شوند.
- درد در تمام شکم
درد مداوم و شدیدتر
تب با دمای بالاتر
افزایش ضربان قلب و تنفس به علت واکنش به درد شدید
لرزش
ضعف
گیجی
اگر آپاندیس بترکد، چه اتفاقی می‌افتد؟
در نتیجه ترکیدن آپاندیس، که معمولا به دلیل تجمع عفونت در این بافت رخ می‌دهد، وضعیت خطرناکی بوجود می‌آید. در این شرایط، عفونت باکتریایی، ویروسی یا انگلی در سراسر شکم منتشر می‌شود و عدم درمان مناسب آن ممکن است منجر به عوارض شدید و حتی مرگ شود. به همین دلیل، پزشک در هنگام جراحی باید شکم را به طور کامل از عفونت و آلودگی پاکسازی کند و آنتی‌بیوتیک‌های لازم را تجویز کند.
آیا پس از ترکیدن آپاندیس احتمال مرگ وجود دارد؟
در چند دهه گذشته، ترکیدن آپاندیس ممکن بود به مرگ بسیاری از افراد منجر شود. اما در حال حاضر، با پیشرفت عمل جراحی و استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های قوی، احتمال مرگ به حداقل نزدیک شده است. با این حال، باید توجه داشت که پس از ترکیدن آپاندیس، بیمار ممکن است نیاز به چندین عمل جراحی و درمان طولانی مدت داشته باشد. این امر نکته‌ای است که باید به آن توجه کرد.
چگونه علائم آپاندیس خفیف ظاهر می‌شوند؟
علائم خفیف آپاندیسیت در حالت مزمن این بیماری ظاهر می‌شوند. در این شرایط، شخص ممکن است تنها درد در منطقه شکم را تجربه کند. این درد ممکن است تیز و یا مبهم باشد. گاهی اوقات، علائم دیگری نیز همراه باشند، مانند تب، تورم و حساسیت در منطقه شکم، خستگی و بی‌حالی.
چه خطراتی با آپاندیس همراه هستند؟
بزرگترین خطر مرتبط با آپاندیسیت، ترکیدن آپاندیس است. به همین دلیل، از ابتدای ظهور علائم اولیه بیماری، باید به سرعت به پزشک مراجعه کنید. اگر آپاندیس به طور سریع برداشته نشود، ممکن است ترک شود. ترکیدن آپاندیس باعث انتشار عفونت در سراسر شکم می‌شود و این وضعیت به عنوان پریتونیت شناخته می‌شود. پریتونیت بسیار خطرناک است و در صورت عدم درمان، ممکن است منجر به مرگ شود.
گاهی اوقات، خارج از آپاندیس ملتهب، آبسه‌ای شکل می‌گیرد. آبسه احتمال ترکیدن آپاندیس را بیشتر می‌کند. همچنین، در موارد نادر، ممکن است شخص به سپسیس مبتلا شود. سپسیس یک وضعیت جدی است که عفونت از طریق جریان خون به بخش‌های دیگر بدن منتقل می‌شود.
عوامل خطر برای ابتلا به آپاندیسیت چه هستند؟
آپاندیسیت ممکن است در هر فردی رخ دهد، اما برخی از افراد ممکن است به این بیماری بیشتر از سایرین مبتلا شوند.
عوامل خطر آپاندیسیت عبارتند از:
- سن: آپاندیسیت عمدتاً در افراد بین ۱۵ تا ۳۰ سال سن بیشتر دیده می‌شود. بروز آپاندیسیت در کودکان زیر ۲ سال نادر است.
- جنسیت: آپاندیسیت بیشتر در مردان نسبت به زنان رخ می‌دهد.
- سابقه خانوادگی: افرادی که در خانواده شان سابقه آپاندیسیت وجود دارد، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار دارند.
روش‌های تشخیص آپاندیسیت:
تشخیص آپاندیسیت با شرح حال دقیق و معاینه فیزیکی آغاز می‌شود. پزشک با فشار دادن بر ناحیه مک برنی (ربع تحتانی و راست شکم)، وجود درد را بررسی می‌کند.
هر چند هیچ آزمایش خون قطعی برای تشخیص آپاندیسیت وجود ندارد، اما آزمایش خون می‌تواند افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون (WBC) را نشان دهد که نشانگر وجود عفونت است. در واقع، هر نوع عفونتی در بدن ممکن است تعداد گلبول‌های سفید خون را افزایش دهد.
پزشکان معمولاً از سونوگرافی (التراسونوگرافی) برای تشخیص آپاندیسیت استفاده میکنند. همچنین، یکی از روش‌های دیگر تشخیص آپاندیسیت، سی تی اسکن شکم و لگن است. گاهی اوقات، به جای سی تی اسکن، به ویژه در خانم‌های باردار، از رزونانس مغناطیسی (MRI) استفاده می‌شود.
علاوه بر آزمایشات تشخیصی مذکور، آزمایش ادرار نیز برای بررسی وجود عفونت ادراری درخواست می‌شود. همچنین، در صورت نیاز به بررسی بارداری خارج از رحم، تست حاملگی نیز انجام می‌شود.
آیا روشی برای تشخیص آپاندیسیت در خانه وجود دارد؟
برای تشخیص این وضعیت در خانه، باید دراز بکشید و فرد دیگری روی شکمتان فشار کمی اعمال کند. وقتی فشار به ناحیه دردناک وارد می‌شود، در شرایط آپاندیسیت، درد باید با آزاد شدن فشار به طور ناگهانی شدیدتر شود. این نشانگر التهاب این بافت است. همچنین، سفتی در شکم نیز می‌تواند نشانه آپاندیسیت باشد.
آیا تشخیص آپاندیس در خانه ممکن است نادرست باشد؟
بله، تشخیص آپاندیس در خانه ممکن است نادرست باشد. تشخیص آپاندیسیت به طور قطعی و قابل اطمینان توسط پزشکان و با استفاده از ابزارها و آزمایشات تخصصی انجام می‌شود. روش‌هایی که در محیط بالینی توسط پزشکان استفاده می‌شوند، شامل معاینه فیزیکی، آزمایش خون، سونوگرافی، سی تی اسکن و در موارد خاص، رزونانس مغناطیسی است. این آزمایش‌ها و تصاویر تشخیصی به پزشک کمک میکنند تا تشخیص دقیقی درباره وجود آپاندیسیت بگذارد. در نتیجه، برای تشخیص صحیح و درمان مناسب، مراجعه به پزشک متخصص بسیار مهم است و تشخیص خود در خانه قابل اعتماد نیست.
چگونه آپاندیسیت درمان می‌شود؟
بیشتر موارد آپاندیسیت نیاز به جراحی دارند. جراحی برداشت آپاندیس به عنوان روش درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به آن آپاندکتومی می‌گویند. جراحی برداشت آپاندیس به دو روش لاپاراسکوپی یا جراحی باز (با ایجاد برش در شکم) انجام می‌شود.
در صورتی که آپاندیس ترکیده یا پاره نشده باشد، پزشک جراح عمومی آن را از طریق ایجاد یک برش کوچک در شکم یا با استفاده از جراحی لاپاراسکوپی بیرون می‌آورد. زمان بهبودی پس از عمل جراحی معمولاً بین ۲ تا ۴ هفته طول می‌کشد و جای برش جراحی بسیار کوچک و در حدود ۵ تا ۱۰ سانتیمتر است.
لازم به ذکر است که پزشکان ترجیح می‌دهند حتی در موارد مشکوک به آپاندیس، جراحی را انجام دهند. این به دلیل این است که در صورت وجود التهاب در آپاندیس، خطر پارگی آن بسیار بالاست. پارگی آپاندیس بسیار خطرناک است و می‌تواند باعث شیوع عفونت در حفره شکمی شود، که به آن پریتونیت نیز معروف است.
در شرایط زیر نیز جراحی گسترده شکمی انجام می‌شود:
- وجود آبسه در ناحیه آپاندیس.
وجود تومور در سیستم گوارشی.
حضور آپاندیسیت در سه ماهه سوم بارداری در زنان باردار.
بیمار قبلاً جراحی‌های شکمی بسیاری داشته باشد که ممکن است چسبندگی در ناحیه شکم وجود داشته باشد.
فرایند جراحی آپاندیس
قبل از انجام عمل جراحی آپاندیس، بیمار ابتدا باید آنتی‌بیوتیک مصرف کند. سپس، مراحل بیهوشی انجام می‌شود و پزشک یک برش به اندازه ۱۰ سانتیمتر روی شکم ایجاد می‌کند. سپس با استفاده از وسیله‌ای به نام لاپاراسکوپ، آپاندیس برداشت می‌شود. لاپاراسکوپ یک ابزار لوله‌ای شبیه به تلسکوپ است که با استفاده از آن، داخل شکم قابل رویت است. اگر آپاندیس ترکیده باشد، جراح برای جلوگیری از عفونت بدن، داخل شکم را تمیز کرده و هرگونه آلودگی را از بدن دور می‌کند.
بیمار حدود ۱۲ ساعت پس از عمل جراحی می‌تواند به آرامی حرکت کند و پس از گذشت ۲ تا ۳ هفته، به روند طبیعی زندگی خود بازگردد.
پس از پارگی آپاندیس، جراحی جهت درمان لازم است
در این جراحی، شکم بیمار باز می‌شود و جراح عمومی عفونتی که در حفره شکمی پخش شده است را تمیز کرده و از بدن برطرف می‌کند. این عمل معمولاً چند ساعت طول می‌کشد و در برخی موارد ممکن است خطر مرگ بیمار را به همراه داشته باشد. پس از پارگی آپاندیس، زمان بهبودی معمولاً بیشتر است و مصرف آنتی‌بیوتیک نیز الزامی است. جای زخم عمل نیز ممکن است از بالای شکم (زیر جناغ) تا پایین شکم ادامه داشته باشد.
در برخی موارد پس از جراحی باز آپاندیسیت
بیمار نیاز به بستری در بیمارستان برای حداقل یک هفته دارد تا آنتی‌بیوتیک‌های لازم را از طریق ورید دریافت کند. بازگشت به فعالیت‌های روزمره معمولاً حدود دو هفته طول می‌کشد، اما ممکن است برای انجام فعالیت‌های شدیدتر باید تا چهار تا شش هفته صبر کرد.
آیا پس از جراحی باز آپاندیسیت، بیمار باید داروهای تسکین درد مصرف کند؟
بله، پس از جراحی باز آپاندیسیت، بیمار ممکن است نیاز به مصرف داروهای تسکین درد داشته باشد. جراحی آپاندیسیت یک فرایند جراحی تهاجمی است که ممکن است منجر به درد و عدم راحتی پس از عمل شود. برای کاهش درد و تسکین بیمار، معمولاً داروهای تسکین درد مانند آنالژزیک‌ها (مثل پاراستامول) یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (مانند ایبوپروفن) تجویز می‌شوند.
به هر حال، هرگونه تجویز دارویی برای تسکین درد و استفاده از آنها باید توسط پزشک معالج تعیین شود. پزشک شما بر اساس شدت درد، تاریخچه پزشکی و وضعیت عمومی شما، تصمیم خواهد گرفت که کدام داروها و در چه زمانی برای شما مناسب است. بنابراین، مهم است که با پزشکتان در مورد هرگونه دارویی که باید مصرف کنید و نحوه استفاده از آن مشورت کنید.
نظرات کاربران