کمکاری تیروئید تحت بالینی (کلینیکال) به عنوان شکل اولیه و خفیف کمکاری تیروئید شناخته میشود؛ این وضعیت به معنی کمبود تولید هورمون‌های تیروئید توسط بدن است.
این نوع تیروئید تحت بالینی نامیده میشود، زیرا فقط سطح سرمی هورمون محرک تیروئید (TSH) از غده هیپوفیز کمی بالاتر از حد طبیعی است، و هورمون‌های تیروئید تولید شده توسط غده تیروئید هنوز در محدوده طبیعی آزمایشگاهی قرار دارند.
هورمون‌های تیروئید به حمایت از عملکرد قلب، مغز و فرآیندهای متابولیکی کمک میکنند؛ بنابراین، وقتی هورمون‌های تیروئید به درستی کار نمی‌کنند، بر سلامت کلی افراد تأثیر می‌گذارند. این وضعیت ممکن است در نهایت به کمکاری تیروئید کامل تبدیل شود.
تفاوت کمکاری تیروئید و پرکاری تیروئید
گاهاً به عنوان دو حالت متضاد عمل میکنند. در پرکاری تیروئید یا هیپرتیروئیدیسم، غده تیروئید بیش از حد مقدار هورمون تیروئید تولید میکند. این افزایش در میزان هورمون تیروئید باعث تغییر عملکردهایی در بدن میشود، مانند افزایش ضربان قلب. همچنین ممکن است تجربه کاهش وزن و مشکلات در خواب نیز داشته باشید. پرکاری تیروئید نسبت به کمکاری تیروئید کمتر شایع است و در حدود ۱٪ افراد بالای ۱۲ سال در ایالات متحده را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این اختلال معمولاً در زنان و افراد بالای ۶۰ سال رخ می‌دهد. درمان‌های رایج برای پرکاری تیروئید شامل استفاده از داروها، درمان با ید و جراحی می‌باشد.
چقدر کمکاری تیروئید شایع است؟
کمکاری تیروئید بیماری نسبتاً شایع است. در ایالات متحده، تقریباً ۵٪ از افراد بالای ۱۲ سال دارای کمکاری تیروئید هستند. احتمال بروز این بیماری با افزایش سن بیشتر میشود، به طوری که افراد بالای ۶۰ سال بیشترین تجربه را در این زمینه دارند. همچنین، زنان در مقایسه با مردان بیشتر در معرض خطر کمکاری تیروئید قرار می‌گیرند. به طور واقع، تقریباً یک نفر از هر ۸ زن با مشکلات تیروئید روبرو میشود.
علائم و نشانه‌های کمکاری تیروئید چیست؟
اثرات کمکاری تیروئید بر بدن در افراد مختلف ممکن است متفاوت باشد و تشخیص آن ممکن است دشوار باشد. همچنین، شدت بیماری و زمان ظهور آن تأثیرگذار بر علائم و نشانه‌ها است. علائم اولیه ممکن است شامل افزایش وزن و خستگی باشد. باید توجه داشت که هر دوی این علائم با افزایش سن بدون در نظر گرفتن سلامتی تیروئید، رایج‌تر می‌شوند. بنابراین، ممکن است تا زمانی که علائم بیشتر ظاهر نشود، متوجه نشوید که این تغییرات به تیروئید شما مربوط است. به عنوان مثال، تغییرات پوستی مرتبط با کمکاری تیروئید، مانند خشکی، زبری و پوسته‌پوسته شدن پوست، و ناخن‌های شکننده ممکن است رخ دهد.
به طور کلی، علائم و نشانه‌های شایع کمکاری تیروئید عبارتند از:
- خستگی
- افزایش وزن
- افسردگی
- یبوست
- احساس سرما
- کاهش تعریق
- ضربان قلب کند شده
- افزایش کلسترول خون
- پوست خشک
- موهای خشک و نازک
- حافظه ضعیف
- ضعف عضلانی
- سفتی، درد و حساسیت عضلات
- درد و سفتی در مفاصل
در اکثر افراد، علائم این بیماری به تدریج و در طول سال‌های متمادی پیشرفت میکنند. با افزایش فعالیت کمکاری تیروئید، علائم ممکن است به‌راحتی تر شناسایی شوند. هرچند، بسیاری از این علائم طبیعی‌ترین تغییراتی هستند که با افزایش سن رخ می‌دهند. اگر مشکوک هستید که علائم شما به مشکل تیروئید مرتبط هستند، با پزشک خود مشورت کنید. آنها ممکن است درخواست آزمایش خون را برای تشخیص وجود مشکل تیروئید در شما داشته باشند یا نه.
علائم کمکاری تیروئید در بزرگسالان
علاوه بر علائم شایع کمکاری تیروئید، تحقیقات و منابع معتبر نشان می‌دهند که علائم کمکاری تیروئید در مردان ممکن است شامل اختلالات نعوظ نیز باشد. همچنین، علائم کمکاری تیروئید در زنان ممکن است شامل موارد زیر نیز باشد:
- مشکلات باروری
- تغییرات قاعدگی، به ویژه پریودهای نامنظم یا سنگین
- مشکلات در دوران بارداری، از جمله کم‌خونی
علاوه بر این، ممکن است کمکاری تیروئید در دوران بارداری رخ دهد و علائم آن معمولاً شباهت‌هایی به علایم کمکاری تیروئید در سایر موارد خواهد داشت.
کمکاری تیروئید در جوانان
اگرچه کمکاری تیروئید در افراد جوان کمتر شایع است، اما احتمال آن وجود دارد. این وضعیت ممکن است باعث کاهش سرعت رشد در کودکان و بلوغ زودرس در نوجوانان شود. همچنین، ممکن است برخی از نوزادان بدون عملکرد صحیح تیروئید به دنیا آیند که به آن کمکاری مادرزادی تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم مادرزادی می‌گویند.
علائم کمکاری تیروئید در نوزادان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خوابیدن بیش از حد معمول
- یبوست
- مشکل در تغذیه
- تاخیر در رشد (در صورت عدم درمان)
در برخی موارد، ممکن است نوزادان مبتلا به کمکاری تیروئید هیچ علامتی نشان ندهند.
علائم کمکاری شدید تیروئید
در صورت عدم درمان کمکاری تیروئید، ممکن است علائم دیگری نیز رخ دهد، از جمله:
- صورت پف‌کرده و حساس
- گرفتگی صدا
- کم‌خونی
- از دست دادن شنوایی
در موارد نادر، کمکاری تیروئید شدید ممکن است منجر به وضعیت کما یا میکسدما شود که یک وضعیت خطرناک و تهدید کننده است و نیاز به مراقبت اورژانسی دارد.
همچنین، موارد دیگری وجود دارند که شامل قرار گرفتن در وضعیت کما نمی‌باشند، اما نیازمند توجه هستند، از جمله:
- خستگی
- هیپوترمی یا کاهش شدید دمای بدن
- کاهش فشار خون
- ضربان قلب کم
عوامل موجب کمکاری تیروئید چیست؟
شایع‌ترین علل کمکاری تیروئید عبارتند از:
- تیروئیدیت هاشیموتو (التهاب مزمن تیروئید)
- درمان با ید رادیواکتیو
- جراحی تیروئید
- پرتو درمانی
- داروها
- کمبود ید
علل کمتر رایج عبارتند از:
- اختلالات هیپوفیز
- بیماری مادرزادی
- بارداری
- تیروئیدیت د کوروین (ورم حاد تیروئید بر اثر عفونت های ویروسی)
- تیروئیدیت هاشیموتو
سیستم ایمنی بدن برای محافظت از سلول‌های بدن در برابر باکتری‌ها و ویروس‌های مهاجم طراحی شده است. هنگامی که باکتری‌ها یا ویروس‌های ناشناخته وارد بدن شما می‌شوند، سیستم ایمنی بدن با ارسال سلول‌های جنگنده برای از بین بردن سلول‌های خارجی واکنش نشان می‌دهد. گاهی اوقات، بدن شما سلول‌های سالم و طبیعی را با سلول‌های مهاجم اشتباه می‌گیرد. این واکنش خودایمنی نامیده میشود. اگر پاسخ خودایمنی تنظیم یا درمان نشود، ممکن است به آسیب رساندن سیستم ایمنی به بافت‌های سالم بدن منجر شود. این می‌تواند منجر به مشکلات پزشکی جدی، از جمله کمکاری تیروئید، شود.
تیروئیدیت هاشیموتو، یک نوع بیماری خودایمنی است و شایع‌ترین عامل مشترک کمکاری تیروئید در ایالات متحده است. این بیماری به غده تیروئید حمله میکند و باعث آسیب میشود که عملکرد تیروئید را کاهش می‌دهد. این اختلال اغلب در زنان میانسال دیده میشود، اما در مردان و کودکان نیز رخ می‌دهد. همچنین، این وضعیت به صورت ژنتیکی نیز در خانواده‌ها وجود دارد. اگر یکی از اعضای خانواده به این بیماری مبتلا شده باشد، خطر ابتلا به آن در سایر افراد خانواده بیشتر است.
درمان پرکاری تیروئید با استفاده از ید رادیواکتیو
اختلال ترشح بیش از حد هورمون تیروئید، شما را به بیماری معروف به پرکاری تیروئید مبتلا میکند. هدف درمان این بیماری، کاهش و تنظیم تولید هورمون تیروئید در غده تیروئید است. در درمان تایید شده پرکاری تیروئید، از ید رادیواکتیو برای از بین بردن سلول‌های تیروئید استفاده میشود. این ممکن است باعث شود که سطح هورمون تیروئید شما برای همیشه در حداقل باقی بماند.
درمان با برداشتن تیروئید از طریق جراحی
در صورتی که به دلیل مشکلات تیروئید، کل غده تیروئید شما برداشته شود، ممکن است با کم کاری تیروئید مواجه شوید. درمان در این مورد شامل استفاده طولانی مدت از داروهای تیروئید است. اگر قسمتی از غده برداشته شود، ممکن است تیروئید توانایی تولید هورمون‌های کافی را به تنهایی داشته باشد. برای تعیین نیاز به داروهای تیروئید، آزمایش خون لازم است.
درمان بیماری تیروئید با استفاده از رادیوتراپی
در صورت تشخیص سرطان سر یا گردن، لنفوم یا لوسمی، ممکن است نیاز به درمان با رادیوتراپی داشته باشید. پرتوهای استفاده شده در این درمان ممکن است تولید هورمون تیروئید را کاهش یا متوقف کنند و به کم کاری تیروئید منجر شوند.
تأثیرات داروها بر فعالیت تیروئید
چندین دارو می‌توانند تولید هورمون تیروئید را کاهش داده و در نتیجه کم کاری تیروئید ایجاد کنند.
این داروها معمولاً برای درمان بیماری‌های روانی، سرطان یا بیماری‌های قلبی استفاده می‌شوند، از جمله:
- لیتیوم، که در درمان اختلال دوقطبی به شیدایی و هیجانات کمک میکند.
- اینترلوکین-2 (IL-2)، که یک داروی ایمونوتراپی است و برای تقویت سیستم ایمنی در درمان برخی از انواع سرطان استفاده میشود.
- داروهای ضد CTLA-4 که در درمان ملانوما، یک نوع سرطان پوستی، استفاده می‌شوند.
- آمیودارون (Pacerone)، که یک داروی ضد آریتمی (نامنظمی ضربان قلب) است.
- استاوودین، که برای درمان ویروس HIV استفاده میشود.
تأثیرات کمبود ید بر فعالیت تیروئید
کمبود ید در ایالات متحده به ندرت رخ می‌دهد، اما این مسئله در سایر نقاط جهان شایع‌ترین علت کم کاری تیروئید است. ید، که برای تولید هورمون تیروئید ضروری است، در مواد غذایی زیر قابل دریافت است:
- نمک حاوی ید
- محصولات لبنی
- غذاهای دریایی
- تخم مرغ
علائم کمبود ید شامل ورم گردن یا گلویی به نام گواتر است. این عارضه ناشی از بزرگ شدن غده تیروئید است.
تأثیر اختلالات هیپوفیز بر فعالیت تیروئید
کم کاری تیروئید ممکن است ناشی از مشکلات مرتبط با غده هیپوفیز باشد. غده هیپوفیز، یک غده کوچک در مغز است که هورمون‌هایی تولید میکند که بر بسیاری از عملکردهای بدن، از جمله فعالیت غده تیروئید، تأثیرگذارند. مشکلات در غده هیپوفیز ممکن است باعث مشکلات در تیروئید شوند. عواملی که می‌توانند اختلالات هیپوفیز را ایجاد کنند عبارتند از:
تومورهای هیپوفیز
داروهایی مانند دوپامین و مواد افیونی
پرتودرمانی در نزدیکی مغز
سندرم شیهان که به غده هیپوفیز آسیب می‌رساند
این نوع اختلال کم کاری تیروئید را به عنوان کم کاری تیروئید ثانویه می‌نامند، زیرا غده تیروئید در این حالت به طور طبیعی عمل میکند. کم کاری تیروئید ثانویه کمتر شایع است نسبت به کم کاری تیروئید اولیه که به دلیل مشکل در غده تیروئید ایجاد میشود.
تأثیرات بارداری بر فعالیت تیروئید
تقریباً ۵ تا ۱۰ درصد از زنان باردار در چند ماه پس از زایمان به تیروئیدیت پس از زایمان مبتلا می‌شوند. در حالی که تنها برخی از آنها نیاز به درمان دارند، برخی دیگر به کم کاری تیروئید دائمی مبتلا خواهند شد. عوامل زیر می‌توانند خطر تیروئیدیت پس از زایمان را افزایش دهند:
- سابقه تیروئیدیت پس از زایمان
- وجود آنتی‌بادی‌های تیروئید پراکسیداز در خون
- داشتن دیابت نوع ۱
- تیروئیدیت گرانولوماتوز تحت حاد (De Quervain)
عفونت تنفسی بالایی که به سلول‌های تیروئید آسیب می‌رساند، می‌تواند عامل ایجاد تیروئیدیت De Quervain باشد؛ یک بیماری نادر که به آن تیروئیدیت گرانولوماتوز تحت حاد نیز گفته میشود. این بیماری بیشتر در زنان رخ می‌دهد و معمولاً در تابستان و پاییز اتفاق می‌افتد.
علائم تیروئیدیت گرانولوماتوز تحت حاد عبارتند از:
- درد در ناحیه گردن، فک و گلو
- بزرگ و حساس شدن غده تیروئید
- تب
- خستگی
- درد در بدن
این وضعیت ممکن است منجر به افزایش فعالیت تیروئید و در نتیجه کمکاری تیروئید شود و ممکن است تا ۲ تا ۸ هفته طول بکشد. به طور عمومی، عملکرد تیروئید پس از این مدت به حالت طبیعی بازمی‌گردد، اگرچه در برخی موارد ممکن است کمکاری تیروئید به صورت دائم باقی بماند.
عوامل خطرناکی که منجر به کم کاری تیروئید می‌شوند چیستند؟
عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به کم کاری تیروئید را افزایش دهند عبارتند از:
- جنسیت زنان
- سن بالای ۶۰ سال
- درمان با پرتودرمانی در ناحیه گردن یا قفسه سینه
- بارداری اخیر در زنان
- سابقه خانوادگی از اختلالات تیروئید
- برخی از بیماری‌های خودایمنی، مانند بیماری هاشیموتو و دیابت نوع ۱
چگونه کم کاری تیروئید تشخیص داده میشود؟
برای تشخیص کم کاری تیروئید، دو روش اصلی وجود دارد: معاینه پزشکی و آزمایش خون. پزشک شما با بررسی سابقه درمانی و انجام معاینه فیزیکی جامع، احتمال ابتلا به کم کاری تیروئید را بررسی میکند. علائمی مانند:
- خشکی پوست
- کاهش رفلکس‌ها
- تورم در ناحیه گردن
- ضربان قلب کند
علاوه بر این، پزشک از شما می‌خواهد درباره علائمی مانند خستگی، یبوست یا احساس مداوم سرماخوردگی گزارش دهید که تجربه کرده‌اید. اگر سابقه خانوادگی از بیماری تیروئید دارید، حتماً در طول این معاینه این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید.
آزمایشات خون برای تشخیص کم کاری تیروئید
آزمایش خون تنها راه قطعی برای تشخیص کم کاری تیروئید است. در این آزمایش، سطح هورمون محرک تیروئید (TSH) که توسط غده هیپوفیز تولید میشود، اندازه‌گیری میشود. اگر تیروئید شما به اندازه کافی هورمون تولید نکند، غده هیپوفیز TSH را برای افزایش تولید هورمون تیروئید افزایش می‌دهد. سطوح بالای TSH نشان دهنده کم کاری تیروئید است. در مورد پرکاری تیروئید، سطح TSH پایین خواهد بود، زیرا بدن در تلاش است تا تولید بیش از حد هورمون تیروئید را کاهش دهد. آزمایش سطح تیروکسین (T4) نیز در تشخیص کم کاری تیروئید مفید است. T4 یکی از هورمون‌هایی است که مستقیماً توسط تیروئید تولید میشود. آزمایش T4 و TSH در کنار هم می‌توانند به ارزیابی عملکرد تیروئید کمک کنند. به طور معمول، اگر سطح T4 پایین با سطح TSH بالا همراه باشد، کم کاری تیروئید وجود دارد. در مواردی که احتمال کم کاری تیروئید تحت بالینی وجود دارد، ممکن است سطح T4 طبیعی با سطح TSH بالا داشته باشید. با توجه به وجود طیف گسترده‌ای از بیماری‌های تیروئید، ممکن است آزمایشات دیگری نیز برای تشخیص دقیق و جامع عملکرد تیروئید شما ضروری باشد. اگر سطح T4 شما در محدوده طبیعی باشد، ممکن است آزمایش تری‌یودوتیرونین (T3) نیز درخواست شود. سطوح پایین T3 ممکن است نشان دهنده کم کاری تیروئید باشد، با این حال، مجدداً سطح T3 در مواردی که احتمال کم کاری تیروئید تحت بالینی وجود دارد، ممکن است در محدوده طبیعی باشد. در نهایت، آزمایش‌های آنتی‌بادی تیروئید برای شناسایی آنتی‌بادی‌های موجود در خون شما و تشخیص اختلالات خودایمنی تیروئید مانند هاشیموتو تیروئیدیت استفاده می‌شوند.
درمان کم کاری تیروئید از طریق استفاده از داروهای مختلف انجام میشود
- یکی از داروهای متداول برای درمان این بیماری لووتیروکسین (تجاری: لووکسیل، سینتروید) است
این دارو یک نسخه مصنوعی هورمون T4 است که عملکرد هورمون تیروئید طبیعی را کپی میکند. هدف از تجویز این دارو، بازگرداندن سطوح مناسب هورمون تیروئید در بدن است. با تنظیم سطح هورمون، علائم بیماری بهبود یافته و کنترل شده می‌شوند. اما باید توجه داشت که پس از شروع درمان، نیاز به چند هفته طول می‌کشد تا اثرات درمانی مشاهده شود. برای پیگیری درمان و بررسی پیشرفت، آزمایش خون باید به صورت دوره‌ای تکرار شود. همکاری شما با پزشک در انجام بهترین برنامه درمانی بسیار مهم است، اما این فرآیند ممکن است زمان بر باشد. در اکثر موارد، بیماران با کم کاری تیروئید نیاز به مصرف مادام‌العمر دارو دارند. با این حال، ممکن است نیاز به تنظیم دوز دارو وجود داشته باشد، به ویژه اگر شما دارای هاشیموتو تیروئیدیت هستید. برای اطمینان از کارایی درمان، پزشک باید سالانه سطح TSH خون شما را بررسی کند. در صورت نشان دادن سطوح نامناسب هورمون، پزشک دوز دارو را تنظیم خواهد کرد تا تعادل برقرار شود.
نظرات کاربران