یکی از مسائلی که مردم همواره نگرانی دارند، آپاندیسیت یا التهاب آپاندیکس است. این بیماری میتواند به دلایل گوناگونی ایجاد شود و معمولاً تنها راه درمان آن عمل جراحی است. اگر شما مشکوک به مبتلا شدن به آپاندیسیت هستید، در این مقاله با ما همراه شوید تا به طور کامل توضیح دهیم که آپاندیس چه علائمی دارد، کدام افراد در بیشترین خطر قرار دارند و چگونه میتوان آن را تشخیص داد. همچنین، در اینجا به شرح درد آپاندیس و محل قرارگیری این بافت در بدن پرداخته خواهد شد. در نهایت، خواهید فهمید که عمل جراحی آپاندیس چگونه انجام میشود و چه عوارضی ممکن است داشته باشد.
آپاندیس چیست؟
آپاندیس، یک زائدهٔ لولهای و کوچک است که در ابتدای رودهٔ بزرگ و انتهای رودهٔ کوچک قرار دارد. مکان آناتومیک آپاندیس در شکم، در ربع تحتانی و راست قرار دارد، اگر با دو خط فرضی عمودی و افقی که از ناف عبور میکنند، شکم را به چهار ربع تقسیم کنیم. اما آپاندیس همواره در همین مکان قرار نمیگیرد و بعضی اوقات میتواند در پشت رودهٔ بزرگ، پشت کبد یا حتی در لگن قرار بگیرد. همآپاندیس یک زائدهٔ لولهای و کوچک است که در ابتدای رودهٔ بزرگ و انتهای رودهٔ کوچک قرار دارد. اگر با دو خط فرضی عمودی و افقی که از ناف عبور میکنند، شکم را به چهار ربع تقسیم کنیم، جایگاه آناتومیک آپاندیس در ربع تحتانی و راست قرار دارد و این ناحیه را نقطهٔ مکبرنی مینامند. اما آپاندیس همیشه در این مکان قرار نمیگیرد و گاهی ممکن است در پشت رودهٔ بزرگ، پشت کبد یا حتی در لگن قرار داشته باشد. همچنین، در زنان باردار نیز به دلیل تغییرات مکانی رودهها به علت بزرگ شدن رحم، مکان آپاندیس تغییر میکند. به همین دلیل در حوزهٔ پزشکی، به آپاندیس به عنوان “روباه شکم” اشاره میشود.
تنها عضوی که در بین تمام ارگانهای بدن، عملکرد و کارآیی آن برای پزشکان و محققان نامشخص است، آپاندیس است. ممکن است آپاندیس حاوی باکتریهای مفیدی باشد که به هضم غذا کمک میکنند و با عفونت مقابله میکنند. همچنین، نقش آپاندیس احتمالاً با سیستم ایمنی بدن مرتبط است و میتواند بر توانایی بدن در مبارزه با عفونت تأثیرگذار باشد.
آپاندیسیت یکی از شایعترین بیماریهای دستگاه گوارش است که بیشتر افراد بین ۱۰ تا ۳۰ سال را تحت تأثیر قرار میدهد. آپاندیس میتواند به دلیل انسداد دچار التهاب شود. در صورتی که راه عبور آپاندیس بسته شود، باکتریها در داخل آن تکثیر میشوند و این منجر به التهاب آپاندیسیت میشود. انسداد میتواند به دلیل عواملی مانند التهاب، باکتریها، ویروسها، تشکیل مدفوع سفت، انگلها، تومورها، بزرگ شدن بافتهای روده و زخمهای بافت رودهای رخ دهد. این حالت را آپاندیسیت یا التهاب آپاندیس نام میدهند.
آپاندیسیت یک بیماری جدی است که نیازمند مراجعه فوری به پزشک است. در صورت عدم درمان، عفونت میتواند منجر به پارگی آپاندیس شود. این پارگی میتواند باعث گسترش عفونت و التهاب در کل حفره داخلی شکم شود.
عوارض شایع آپاندیسیت شامل پارگی، آبسه و پریتونیت میباشد.
آپاندیسیت یک بیماری ارثی نیست. اگرچه همه افراد در معرض خطر ابتلا به آپاندیسیت قرار دارند، اما در کودکان و نوجوانان (۱۰ تا ۱۹ سال) بیشتر شایع است. آپاندیسیت بیماری مسری نیست، به این معنی که نمیتواند به دیگران منتقل شود. بدون آپاندیس، میتوانید یک زندگی عادی داشته باشید و نیازی به تغییر در سبک زندگی یا رژیم غذایی خود ندارید.
انواع آپاندیسیت به دو دسته تقسیم میشوند. بیماری آپاندیسیت میتواند به صورت حاد یا مزمن باشد.
- آپاندیسیت حاد: این نوع بیماری شدید و ناگهانی ایجاد میشود و بیشتر افراد در رده سنی ۱۰ تا ۳۰ سال تحت تأثیر قرار میگیرند. معمولاً در مردان بیشتر از زنان رخ میدهد. در این نوع بیماری، درد شدید در طول ۲۴ ساعت ظاهر میشود و در صورت عدم درمان، آپاندیس ممکن است پاره شود. آپاندیسیت حاد بسیار شایع است و حدود ۹٪ افراد به آن مبتلا میشوند.
- آپاندیسیت مزمن: این نوع بیماری نسبت به آپاندیسیت حاد بسیار کمتر رخ میدهد. علائم آپاندیسیت مزمن معمولاً خفیف بوده و پس از ابتلا به آپاندیسیت حاد به وجود میآید. این علائم ممکن است بهطور موقت برای چند هفته، چند ماه یا حتی چند سال بهبود یابند و سپس دوباره ظاهر شوند.
علائم آپاندیسیت چیست؟
خوشبختانه، علائم آپاندیسیت به سرعت و معمولاً در طی ۲۴ ساعت اول ظاهر میشوند. این علائم ممکن است در بازه زمانی ۴ تا ۴۸ ساعت پس از بروز مشکل در آپاندیس ظاهر شوند.
شایعترین علامت التهاب در آپاندیس و همچنین نشانههای اولیه آپاندیسیت، درد در منطقه شکم است. این درد ممکن است ابتدا از اطراف ناف آغاز شده و به سمت راست و پایین شکم گسترش یابد. همچنین، درد شکمی ممکن است از سمت راست و پایین شکم آغاز شود. در طول زمان، درد شکمی عموماً بدتر میشود. این درد در هنگام حرکت، تنفس عمیق، لمس کردن، سرفه یا عطسه بدتر میشود. در صورتی که آپاندیس پاره شود، این درد ممکن است در سراسر شکم احساس شود.
علاوه بر این، ممکن است شخص اشتهای خود را از دست بدهد و بلافاصله پس از شروع درد، تهوع و استفراغ را تجربه کند. در صورتی که شخص تجربه درد جدیدی داشته باشد یا درد در قسمت پایین و سمت راست شکم شدیدتر شود، باید بلافاصله به مرکز اورژانس مراجعه کند.
اگر شما علائمی مانند موارد زیر را دارید، بسیار مهم است که به یک پزشک مراجعه کنید:
- تب
- از دست دادن اشتها
- حالت تهوع
- استفراغ
- یبوست
- اسهال
- کاهش انرژی
- عدم دفع گاز
گاهی اوقات، شخص ممکن است مشکلات رودهای را تجربه کند که در این صورت علائم زیر را تجربه میکند:
- اسهال
- یبوست
- میل به اجابت مزاج
- عدم توانایی در خروجی دادن باد شکم
آپاندیسیت ممکن است با برخی بیماریهای دیگر علائم مشابهی داشته باشد.
بیماریهایی که ممکن است علائم آپاندیسیت را تقلید کنند، شامل:
- بیماری کرون
- کولیت
- سلیاک
- دیورتیکولیت مکول
بیماریهایی که در قسمت بالای شکم (مانند بیماری کیسه صفرا، بیماری کبدی، زخم اثنی عشر یا دوازدهم) اتفاق میافتند، عفونتهای دستگاه ادراری، سنگ کلیه، حاملگی خارج رحمی، بیماری التهابی لگن (PID)، مشکلات معده و انسداد روده شامل میشوند.
در هنگام تجربه علائم بالا و درد شکمی، توصیه میشود از داروهای ضد درد استفاده نکنید. استفاده از داروهای ضد درد ممکن است باعث حذف علائمی شود که به تشخیص صحیح کمک میکنند و باعث مشکل در تشخیص توسط پزشکان شود.
علائم آپاندیس در بانوان به چه شکلی ظاهر میشوند؟
علائم این حالت در تمام افراد به شکلی مشابه ظاهر میشوند. در خانمها نیز، علائم شامل درد در سمت راست و پایین شکم یا در نزدیکی ناف میباشد. در بعضی موارد، خانمها ممکن است این درد را با درد کیست تخمدان اشتباه بگیرند. به همین دلیل، باید به سایر علائم نیز توجه کرد. اگر اشتها را از دست داده و پس از شروع درد، حالت تهوع و استفراغ شدید را تجربه کردید، باید بلافاصله به متخصص گوارش مراجعه نمایید.
علائم ترکیدن آپاندیس چگونه است؟
علائم مرتبط با ترکیدن آپاندیس بستگی به وقوع رویدادهای پس از آن دارد. ممکن است پس از ترکیدن آپاندیس، تا چند ساعت حالت بهتری تجربه کنید. زیرا التهاب آپاندیس برطرف میشود و علائم اولیه کاهش مییابند. با این حال، زمانی که باکتریها در داخل شکم پخش میشوند، باعث التهاب بافت شکم و سایر اعضای مربوطه میشوند و ممکن است حتی عفونت جدی و خطرناکی ایجاد کنند. در این شرایط، علائم مشابه با قبلی میباشند و ممکن است با تفاوتهایی ظاهر شوند.
- درد در سراسر شکم
- درد مداوم و شدیدتر
- تب با درجه بالاتر
- افزایش ضربان قلب و سرعت تنفس به دلیل پاسخ به درد شدید
- لرزش
- ضعف
- گیجی
اگر آپاندیس ترک بخورد، چه اتفاقی میافتد؟
به دلیل تجمع عفونت در آپاندیس، معمولاً آپاندیسیت ایجاد میشود و ترک آن به شدت خطرناک است. در این شرایط، عفونت باکتریایی، ویروسی یا انگلی در سراسر شکم پخش میشود و عدم درمان مناسب آن میتواند منجر به عوارض شدید و حتی مرگ شود. به همین دلیل، در هنگام جراحی، پزشک باید تمام مناطق شکم را از عفونت و آلودگی پاکسازی کند و آنتیبیوتیکهای لازم را تجویز نماید.
آیا پس از ترکیدن آپاندیس، احتمال مرگ وجود دارد؟
در دهههای گذشته، این وضعیت منجر به مرگ بسیاری از افراد میشد. اما امروزه، با توسعه عملهای جراحی و تجویز آنتیبیوتیکهای قوی، احتمال مرگ به حداقل نزدیک شده است. با این حال، لازم به ذکر است که پس از ترکیدن آپاندیس، احتمال وجود دارد که بیمار نیاز به چندین عمل جراحی و درمان طولانی مدت داشته باشد.
علائم آپاندیس خفیف چگونه است؟
علائم خفیف آپاندیسیت در حالت مزمن این بیماری بروز میکند. در این شرایط، احتمالاً فقط درد شکم را تجربه خواهید کرد. این درد ممکن است تیز یا مبهم باشد. گاهی اوقات ممکن است علائم دیگری نیز مشاهده شود، مانند تب، تورم و حساسیت شکم، خستگی و بیحالی.
خطرات آپاندیس چگونه است؟
خطر اصلی در آپاندیسیت ترکیدن آپاندیس است. به همین دلیل، باید در صورت بروز نشانههای اولیه، به پزشک مراجعه کنید تا بیماری تشخیص داده شود. اگر آپاندیس به سرعت برداشته نشود، ممکن است ترک شود. ترک آپاندیس باعث انتشار عفونت در سراسر شکم میشود. این وضعیت را به عنوان پریتونیت میشناسند که بسیار خطرناک است و در صورت عدم درمان، ممکن است منجر به مرگ شود.
گاهی در آپاندیسیت، آبسه خارج از آپاندیس ملتهب شکل میگیرد که احتمال ترک آپاندیس را افزایش میدهد. در موارد نادر، شخص ممکن است دچار سپسیس شود که این وضعیت جدی است و باعث انتقال عفونت به سایر قسمتهای بدن از طریق جریان خون میشود.
عوامل خطر برای ابتلا به آپاندیسیت چگونه هستند؟
آپاندیسیت ممکن است در هر فردی ایجاد شود، اما برخی از افراد بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری قرار میگیرند.
عوامل خطر آپاندیسیت عبارتند از:
- سن: آپاندیسیت بیشتر در افراد بین ۱۵ تا ۳۰ سال سن بروز میکند. بروز آپاندیسیت در کودکان زیر ۲ سال بسیار نادر است.
- جنسیت: آپاندیسیت در مردان بیشتر از زنان رخ میدهد. اما این تفاوت جنسیتی در بروز آپاندیسیت بیشتر در گروه سنی بالاتر مشاهده میشود.
- سابقه خانوادگی: افرادی که در خانواده خود سابقه آپاندیسیت دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار دارند. وجود سابقه خانوادگی ممکن است عاملی مهم در افزایش احتمال آپاندیسیت باشد.
روش تشخیص آپاندیسیت چگونه است؟
تشخیص آپاندیسیت با بررسی دقیق شرح حال و انجام معاینه فیزیکی آغاز میشود. پزشک با فشار دادن بر منطقه مک برنی (ربع تحتانی و راست شکم)، وجود درد را بررسی میکند.
هیچ آزمایش خون قطعی برای تشخیص آپاندیسیت وجود ندارد. اما نمونه خون میتواند افزایش تعداد گلبولهای سفید خون (WBC) را نشان دهد که در واقع نشانگر وجود عفونت است. در واقع، هر نوع عفونتی در بدن میتواند منجر به افزایش تعداد گلبولهای سفید خون شود.
روشهای تشخیص آپاندیسیت چگونه است؟
پزشکان برای تشخیص آپاندیسیت معمولا از سونوگرافی استفاده میکنند. همچنین، یکی از روشهای دیگر تشخیص آپاندیسیت توسط پزشکان، سی تی اسکن شکم و لگن است. در برخی موارد، به جای سی تی اسکن، به ویژه در خانمهای باردار، از امآرآی استفاده میشود.
علاوه بر آزمایشات تشخیصی فوق، آزمایش ادرار نیز برای بررسی وجود عفونت ادراری درخواست میشود. همچنین، برای بررسی حاملگی خارج رحمی، تست حاملگی نیز انجام میشود.
آیا راهی برای تشخیص آپاندیس در منزل وجود دارد؟
برای تشخیص این وضعیت در خانه، باید دراز بکشید و شخص دیگری روی شکم شما فشار کمی وارد کند. زمانی که فشار به ناحیه دردناک اعمال میشود، در شرایط آپاندیسیت، با آزاد شدن فشار به طور ناگهانی درد بدتر خواهد شد. این وضعیت نشانهای از التهاب بافت آپاندیکس است. همچنین، گاهی وجود سفتی در شکم نیز ممکن است نشانه آپاندیسیت باشد.
مهم است بدانید که این روشها تنها روشهای اولیه و نیمه قطعی برای تشخیص آپاندیس هستند و نباید به تشخیص نهایی و صحت 100٪ منجر شوند. در صورت تشخیص مشکوک یا شدیدتر شدن درد، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
چگونه آپاندیسیت درمان میشود؟
بیشتر موارد آپاندیسیت نیاز به جراحی دارند. عمل جراحی برداشت آپاندیس را آپاندکتومی نامیده میشود. جراحی خارج کردن آپاندیس به دو روش انجام میشود: لاپاراسکوپی یا جراحی باز با ایجاد برش در شکم.
اگر آپاندیس ترکیده یا پاره نشده باشد، پزشک جراح عمومی آن را از طریق ایجاد یک برش کوچک در شکم یا از طریق عمل لاپاراسکوپی خواهد خارج کرد. بهبودی پس از عمل معمولا بین ۲ تا ۴ هفته طول میکشد و جای عمل بسیار کوچک و بین ۵ تا ۱۰ سانتیمتر است.
جالب است بدانید، پزشکان ترجیح میدهند حتی در موارد مشکوک به آپاندیس، به جراحی روی آن پرداخته شود. این انتخاب به دلیل این است که در صورت وجود التهاب در آپاندیس، خطر پارگی آن بسیار بالاست. پارگی آپاندیس یک وضعیت بسیار خطرناک است و میتواند منجر به عفونت در حفره شکمی شود که به آن پریتونیت نیز معروف است.
علاوه بر این، در شرایط زیر نیز جراحی گسترده شکمی صورت میگیرد:
- در صورتی که آپاندیسیت به شکل آبسهای تغییر کرده باشد.
- وجود تومور در سیستم گوارشی.
- آپاندیسیت در زنان باردار در سه ماههٔ سوم بارداری.
- بیمار قبلاً جراحیهای شکمی زیادی داشته باشد که ممکن است منجر به وجود چسبندگی در شکم شود.
عمل جراحی آپاندیس:
قبل از انجام عمل جراحی آپاندیس، ابتدا بیمار باید آنتیبیوتیک را مصرف کند. سپس مراحل بیهوشی انجام میشود و پزشک یک برش به اندازه ۱۰ سانتیمتر در منطقه شکم ایجاد میکند. سپس با استفاده از لاپاراسکوپ، آپاندیس برداشته میشود. لاپاراسکوپ یک ابزار لولهای شبیه به تلسکوپ است که با استفاده از آن میتوان داخل شکم را مشاهده کرد. در صورتی که آپاندیس ترکیده باشد، جراح برای جلوگیری از عفونت بدن، داخل شکم را تمیز کرده و هرگونه آلودگی را از بدن برطرف میکند.
بیمار حدود ۱۲ ساعت پس از عمل میتواند به آرامی حرکت کند و پس از گذشت ۲ تا ۳ هفته، به روال عادی زندگی خود بازگردد.
عمل جراحی پس از پارگی آپاندیس:
در صورتی که آپاندیس پاره شود، لازم است در اتاق عمل، شکم باز شود و جراح عمومی عفونتی که در حفره شکمی پخش شده است را تمیز کرده و از بین ببرد. این عمل ممکن است چندین ساعت طول بکشد و در برخی موارد ممکن است باعث مرگ بیماران شود. بهبودی پس از پارگی آپاندیس معمولاً زمان بیشتری نیاز دارد و مصرف آنتیبیوتیک ضروری است. زخم جراحی نیز ممکن است از بالای شکم (زیر جناغ) تا پایین شکم ادامه یابد.
گاهی اوقات پس از عمل جراحی باز آپاندیسیت، بیمار نیازمند بستری در بیمارستان تا یک هفته است تا آنتیبیوتیکهای لازم را از طریق ورید دریافت کند. بازگشت به فعالیتهای روزمره معمولاً حدود دو هفته طول میکشد، اما ممکن است برای انجام فعالیتهای شدیدتر، فرد باید چهار تا شش هفته صبر کند.
بعد از عمل آپاندیس، ممکن است با برخی عوارض زیر روبرو شوید:
- خونریزی: ممکن است در محل عمل جراحی خونریزی رخ دهد که نیاز به کنترل و توقف آن دارد.
- عفونت زخم: احتمال وجود عفونت در محل برش جراحی و زخم وجود دارد. این عفونت باید با استفاده از آنتیبیوتیکها و مراقبتهای مناسب درمان شود.
- عفونت، قرمزی و تورم شکم در صورت ترکیدن بافت در حین عمل: در صورتی که بافت آپاندیس ترک شود، ممکن است عفونت، قرمزی و تورم در منطقه شکم رخ دهد. این موارد نیازمند مراقبت و مداخله پزشکی است.
- مسدود شدن روده: در برخی موارد، ممکن است بعد از عمل آپاندیس، روده مسدود شود که نیازمند مراقبت و درمان فوری است.
- آسیب به اندامهای مجاور: در صورتی که عمل جراحی به اندامهای مجاور آپاندیس ایجاد آسیب دهد، ممکن است عوارضی نظیر خونریزی داخلی، آسیب به رحم یا اسکار شکمی رخ دهد.
اگر پس از عمل آپاندیس، تب یا لرز شدید تجربه کنید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشانه عفونت در بدن باشند و نیاز به ارزیابی و بررسی دارند. پزشک شما باید مشخص کند که آیا این عوارض مرتبط با عمل جراحی یا علت دیگری دارند. منشأ تب و لرز ممکن است عفونت زخم، عفونت دستگاه تنفسی یا عوامل دیگر باشد. پزشک شما میتواند مطالعات و آزمایشات لازم را در نظر بگیرد تا دلیل این عوارض را تشخیص دهد و درمان مناسب را تجویز کند.
بعد از عمل آپاندیس،
ممکن است در شکم مقداری گاز دیاکسید کربن تجمع پیدا کند، که منجر به نفخ شکم میشود. نفخ شکم ممکن است باعث ایجاد درد و عدم راحتی شود. این حالت معمولاً تا چند ماه طول میکشد و به تدریج بهبود مییابد. در این شرایط، فعالیتهای پیادهروی و حرکت میتواند مفید باشد، اما نباید خود را به فعالیت زیاد اضافه کنید. مصرف چای نعناع همچنین میتواند به حرکت دستگاه گوارش کمک کرده و تسکین نفخ را فراهم کند. در هر صورت، مهم است که پیشنهادات و راهنماییهای پزشک خود را درباره درمان نفخ شکم پس از عمل آپاندیس دنبال کنید.
نظرات کاربران